‘Eenvoudig melken met niet te veel poespas’

Melkveehouder Remco van Dijke houdt zijn bedrijfsvoering met 240 koeien graag eenvoudig. “Met een nagenoeg constant en hoogwaardig basisrantsoen melken we goed met lage voerkosten”, zegt Van Dijke. De arbeidsefficiëntie is hoog. De ruwvoerwinning is grotendeels uitbesteed en er zijn zeven melkers.

Het melkveebedrijf van familie Van Dijke in Hellendoorn is steeds verder uitgebreid. “Vanaf 1966 zat ik in maatschap met mijn moeder, nadat mijn vader jong was overleden. We hadden toen 29 koeien op 29 hectare”, vertelt de 78-jarige Piet van Dijke, die nog altijd graag werkt op het melkveebedrijf. Zijn zoon Remco kwam in 2005 in de maatschap. In dat jaar is ook de stal uitgebreid naar 180 koeplaatsen, is geïnvesteerd in een 28-stands melkcarrousel en zijn de maten de jongveeopfok gaan uitbesteden.

In 2006 veranderde ook de voermethode. Van Dijke ruilde de voerdoseerwagen in voor een zelfrijdende voermengwagen van Trioliet. “In 2016 is deze Triotrac ingeruild voor een grotere versie met een capaciteit van 20 kuub. Met €160.000 een forse investering, maar het is goedkoper dan investeren in een shovel, trekker en voermengwagen. Het werkt makkelijk en erg efficiënt en ik kan heel nauwkeurig laden. Met een shovel lukt je dat niet.”

Remco voert de melkkoeien een keer daags en de droge koeien een keer per twee dagen. “In de zomer voer ik bij erg warm weer weleens twee keer daags kleinere porties.” Hij schat de jaarkosten van de zelfrijder op ongeveer €10.000, want onderdelen zijn wel prijzig. “Ik voer ’s avonds als mijn vader melkt met onze medewerkers en ik melk ’s ochtends mee. Met twee volle wagens voor de melkkoeien en één voor de droge koeien is binnen een uur alles gevoerd.”

In 2011 is de oude ligboxenstal verlengd met ruimte voor 240 melk- en kalfkoeien. “De koeien staan al vanaf 2000 jaarrond op stal. Om het koecomfort te verhogen, is gekozen voor diepstrooiselboxen, isolatie en ventilatoren”, zegt Piet van Dijke.

Hoogwaardig basisrantsoen

Voordat Remco thuis kwam werken, was hij actief als voeradviseur bij Agri-V.A.K. en later bij Zuid Oost Salland. “Daar leerde ik veel over rantsoensamenstellingen”, vertelt Remco. “Ik zag onderweg dat gemengd voeren meer melk en gezonde koeien oplevert. Daarom ben ik thuis ook gemengd gaan voeren. Een goed uitgebalanceerd basisrantsoen voorkomt selectie aan het voerhek en het verbetert de voerbenutting.” Het basisrantsoen (in kilo’s d.s./koe/dag) van het melkvee bestaat uit 9 kilo graskuil, 6 kilo mais, 3,8 kilo bedrijfsspecifieke mix van soja/raap/gerst en mineralen. “Ik vul de basis aan met perspulp en een mengsel van bierborstel, natte citrus en droge pulp. Dat meng ik zelf. Een leverancier kan dat ook voor ons doen, maar rekent die kosten wel door. Het mengsel komt in een aparte sleufsilo. Het laden is op die manier efficiënter dan elk ingrediënt apart laden en je hebt geen perssapverliezen.”

De koeien krijgen alleen krachtvoer in de melkstal, een productiebrok met veel bestendig zetmeel. De gift gaat van 1 kilo per verse koe per dag naar 6 kilo op 21 dagen in lactatie en daarna afgebouwd naar 1 kilo vanaf 100 tot 200 dagen in lactatie. “We voeren niet meer op productieniveau van een koe, maar op lactatiedagen. Daarmee benutten we de genetische potentie van melkproductie van onze koeien beter en kunnen we daar ook op selecteren”, stelt Remco. “Sturen op productieniveau werkt minder goed als de productie wordt beïnvloed door niet-genetische factoren. Bijvoorbeeld bij een koe die kreupel loopt. Als je die op voer knijpt, krijgt ze het nog moeilijker.”

De droge koeien houden de maten in één groep om het eenvoudig te houden. Deze groep krijgt een apart rantsoen van mais, dezelfde graskuil als het melkvee, gehamerd stro, eiwitmix en droogstandsmineralen. “Droge koeien moet je ook goed blijven voeren. Als er weinig droge koeien zijn, heb je de neiging om ze niet apart te voeren. Maar dan gaat het mis en zitten koeien al snel tegen slepende melkziekte aan. Een paar jaar geleden hadden we daar ook problemen mee”, vertelt Remco. “Nu zitten we er weer bovenop met een goed droogstandsrantsoen. De droogstandsmineralen zijn aangevuld met pensbestendig choline. Dat helpt tegen ketose en het verbetert de voerbenutting. Onze dierenarts controleert verse koeien op het opschonen van de baarmoeder en hij doet ketose-onderzoek.” 

Hoge melkproductie

Remco stuurt met een hoog basisrantsoen op een hoge melkproductie en gezonde koeien. “Als je er veel in stopt, moet er ook veel melk uitkomen. Anders gaan koeien vervetten en dat levert alleen maar problemen op. Daarom fokken we vooral op kilo’s melk en niet op gehalten en op grote koeien die veel ruwvoer kunnen verwerken”, zegt Piet.

€12,58 voerkosten bij 11.544 kilo melk/koe en 28.500 kilo melk/hectare

De maten merken dat jaarrond zo constant mogelijk voeren, veel minder schommelingen geeft in productie en gehaltes. Afhankelijk van de kuilanalyses wisselt hooguit de hoeveelheid sojaraap in de basis. Remco controleert met mestscores of de voervertering goed is.

De ruwvoerwinning is grotendeels uitbesteed aan de loonwerker. “Alleen het schudden en harken van gras doen we zelf”, zegt koeienboer Remco. Nieuw gras verhoogt de opbrengst en kwaliteit van gras. “We zaaien veel door en in rotatie met mais zaaien we regelmatig nieuw gras in. Dat verhoogt de opbrengst. Net als om de vier weken maaien. Omdat onze koeien niet weiden, hebben we ook geen vertrappingsverliezen. We halen gemiddeld zo’n 12 ton droge stof gras van een hectare met 165 RE.”

Voor een goede kwaliteit graskuil wordt het inkuilmiddel Advance Gras toegevoegd met melkzuur- en azijnzuurbacteriën. “Het gras conserveert daardoor sneller en we zien bijna geen broei, omdat azijnzuur de groei van schimmels en gisten afremt. Toegevoegde enzymen stimuleren de voervertering”, vertelt Remco.

De eerste, tweede en derde snede gras gaan in één rijkuil, waarvan het hele jaar wordt gevoerd. De gras- en maiskuilen zijn 3,5 meter hoog. “De zelfrijder kan daar goed bij. Op alle kuilen komt een laag rode bietenpulp, een restproduct van HAK, om de kuilen goed af te sluiten.” Voor de maisteelt is gekozen voor LG31.206 vanwege de hoge VEM-opbrengst per hectare en de hoge plantverteerbaarheid. De opbrengst van mais is gemiddeld 55 ton product per hectare.

Verder optimaliseren

Een verbeterpunt is meer sturen op bodemanalyses. “We doen nog te weinig met deze analyses, maar gaan meer aandacht besteden aan bodemverbetering”, zegt Remco. “Alleen al de pH op orde brengen met bekalken, kan al veel opleveren. Net zoals nog nauwkeuriger bemesten en meer organische stof toevoegen aan de bodem.”

Er is ook nog meer rendement te halen uit de post omzet en aanwas, onder andere door meer Belgisch Blauw in te zetten op het ondereind van de veestapel. “We hebben nu een redelijk vast team van melkers, maar in de toekomst kan het lastig worden om aan melkers te komen. Overschakelen op melkrobots kan noodzakelijk zijn als mijn vader niet meer meewerkt en loonkosten blijven stijgen. Betaalde arbeid kost ons nu 2,30 per 100 kilo melk. Eigen mechanisatie kost €2,11 (inclusief brandstof en melkinstallatie) en loonwerk kost €3,55 per 100 kilo melk.” De maatschap streeft niet naar meer koeien. “Ik zou eerder in grond investeren voor mestafzet en grondgebondenheid”, zegt Remco.