Probleem als verdienmodel

Nederland heeft een ingewikkeld probleem dat het nog ingewikkelder oplost. We zijn dan wel trots op onze innovaties en oplossingskracht, maar we maar we raken bedrijfseconomisch wel achterop in Europa. De focus ligt niet meer op melk produceren, maar op het zoeken naar uitwegen in een vol land.

Als we in het buitenland zijn, verbazen we er ons vaak over hoe gemakkelijk daar met Europese wet- en regelgeving wordt omgesprongen. Op het door de Nederlandse afdeling van de European Dairy Farmers (EDF) in juni georganiseerde congres hebben wij juist aan onze collega’s uit 27 landen moeten uitleggen hoe complex wij hier problemen oplossen.

Hoe leg je uit dat je in Nederland maar 100 km per uur op de snelweg mag rijden omdat er anders geen huizen meer mogen worden gebouwd? En dat er boeren worden opgekocht, en bedrijven gestaakt, om harder rijden en woningbouw weer mogelijk te maken? Dat er melkveehouders zijn die geen financiering kunnen krijgen omdat hun vergunning, jaren na verlening, uiteindelijk niet rechtsgeldig blijkt te zijn? En hoe leg je uit dat ze dit niet mogen oplossen door de vergunning over te nemen van een collega? Hoe kun je verklaren dat de rechter de ingewikkelde, emissiearme gladde vloeren heeft afgekeurd, maar dat veehouders hiermee wel hun bedrijf kunnen ontwikkelen? Hoe leg je uit dat je de af te voeren mest vooraf moet aanmelden op een app? En dat ook nog eens die vrachtwagen met gps wordt gevolgd door de overheid?

Ja, we zijn als Nederlanders trots op onze innovaties en oplossingskracht. Uiteraard lieten wij stikstofstrippers zien die zuren en veel energie gebruiken om meerdere meststromen te realiseren. Ik zag heel veel buitenlandse EDF-leden kijken alsof ze water zagen branden. Moet dat allemaal zo complex, werd me meermaals gevraagd.

Bij het ontbijt ving ik een gesprek op tussen een Finse en een Spaanse melkveehouder. Ze trokken een heel heldere conclusie: Nederland heeft een ingewikkeld probleem dat het nog ingewikkelder oplost.

Daarin hebben ze gelijk. We lossen in ons poldermodel problemen onlogisch en bijna onuitlegbaar op. We pompen daarbij onnodig veel geld rond. De subsidiemolen, het infuus voor allerlei adviesbureaus, draait op volle toeren. Een probleem is ook een verdienmodel.

Innovatie is goed, maar de bedrijfseconomische cijfers van de benchmark van EDF laten zien dat wij in Nederland achterop raken. De focus ligt niet meer op melk produceren, maar op het zoeken naar uitwegen in een vol land. Remkes schreef hier een mooi rapport over.

Ik denk dat het voor onze nieuwe landbouwminister een mooie taak is om hierin een weg te zoeken. Reken niet op een quickfix. Ze kan deze regeringscoalitie wel gebruiken om knellende wetgeving aan te passen. Daar is kennis en kunde voor nodig.

Wanneer de huizenbouw stilvalt vanwege een stikstofprobleem, slaat de wet zijn doel mis. Ik wil de minister oproepen te komen met robuuste oplossingen. Misschien is haar eerste opdracht wel dat ze een groep deskundigen om zich heen verzamelt. Daarna kan ze het ministerie opnieuw inrichten met medewerkers die meters kunnen maken om de sector weer los te krijgen. Geef die medewerkers een duidelijke opdracht en laat af en toe het poldermodel los. Want polderen geeft pas heel laat een besluit. En tijd is er niet meer. De melkveehouderij staat aan de vooravond van een ijskoude sanering door mest- en stikstofregels.

De perfecte oplossing bestaat niet, wel een oplossing waar we mee verder kunnen. Neem de huidige fraudeprikkels weg en voorkom nieuwe door alleen robuuste oplossingen een kans te geven. Geef de landbouw weer het vertrouwen dat ze verdient.