Graslandvernieuwing in bouwplan passen

Vernieuwen van grasland kan door een slechte grasmat te vernietigen en deze opnieuw in te zaaien. Gras op gras. Echter, graslandvernieuwing zou ook goed uitgevoerd kunnen worden in een bouwplanmatige aanpak, na een akkerbouwmatige teelt.

De meeste graslandvernieuwing vindt plaats door herinzaai van inefficiënt producerend grasland. Dat is meestal het gevolg van een teruglopende kwaliteit van de samenstelling van de grasmat. Niet alleen de opbrengst loopt dan terug, maar ook de kwaliteit van het product, met een lagere of minder efficiënte melkproductie tot gevolg.

Handvat voor herinzaai is als het percentage goede grassen en of klavers onder de 60% zakt of als er meer dan 20% kweek staat, zo geeft Tom Niehof, productmanager voedergewassen bij Barenbrug aan. Bij tussen de 60 en 80% goede grassen wordt doorzaaien geadviseerd. De kosten daarvan, in combinatie met eggen, zijn rond de €135 tot €150, en die kosten zijn snel terugverdiend, zo bleek uit een eerder artikel in Melkvee100plus. Behalve dat het percentage goede grassen op peil blijft met doorzaaien, wordt ook het grassenbestand zo steeds verjongd, zodat de meest recente genetica kan worden gebruikt. (Zie ook artikel doorzaaien.)

Herinzaai

Is door omstandigheden de grasmat toch te slecht geworden, dan is herinzaai een goede optie. Dit kan het best plaatsvinden in augustus en september. De oude grasmat wordt in de regel doorgespoten (zeker als er veel kweek staat). Doe dat na maaien en als de hergroei op gang komt. Na doodspuiten volgt vernietiging van de zode, meestal door frezen. Dan volgt ploegen en herinzaai. Dit geheel kost iets meer dan €800. Door de vernieuwing laat je dat jaar wel enige opbrengst liggen. In het eerstvolgende jaar moet er duidelijk meeropbrengst zijn als ook kwaliteit. Deze zijn verrekend in de tabel Overzicht kosten en opbrengsten herinzaai.

De extra kwaliteit zal ook leiden tot hogere drogestofopname en daardoor ook hogere melkproductie. Omdat het zeer moeilijk aanwijsbaar is hoeveel dit mogelijk zou kunnen zijn, is deze opbrengstpost buiten beschouwing gelaten.

In het vroege voorjaar, en eigenlijk vaak tot in juni, is op het randje van de draagkracht bemest. Daar kunnen rijsporen en verdichting een rol spelen in de graskwaliteit en opbrengst. Volledig herinzaai is daar vaak niet nodig, maar mogelijk kan woelen een oplossing zijn om lokale verdichting op te heffen (zie kader: Grasland woelen alleen op lichte grond met zware verdichting). Als je wel gaat vernieuwen, is het zeker een goed idee om na vernietiging eerst met een vastetandcultivator eventuele verdichtingen in de ondergrond te doorbreken.

Bouwplan maken

Niehof is er groot voorstander van om meer bouwplanmatig te gaan werken. Die noodzaak wordt toch al groter, omdat op zand- en lössgronden eens in de vier jaar (in de periode 2023 tot en met 2026) op bouwland een rustgewas moet worden geteeld. Met ingang van 2027 wordt dat eens in de drie jaar. Dan komt rouleren van gras en mais, zoals op De Marke al jaren wordt uitgevoerd, meer in beeld en is ook graslandvernieuwing beter in te plannen en minder afhankelijk van de toestand van de grasmat.

Gras inzaaien na een maisteelt die vrij vroeg geoogst wordt, slaagt in de regel aardig goed. Ook inzaai met klavers en of kruiden kan nog wel, maar realiseer je dat het wel aan de late kant is. Het optimale inzaaivenster loopt tot half september. Daarna loopt de slagingskans terug en na half oktober ben je echt te laat. Dan heeft een tussenteelt van graan na twee jaar mais het grote voordeel dat het land rond augustus al vrijkomt. “Dat is een veel betere tijd om kruiden en klavers in te zaaien om ze genoeg tijd te geven zich te vestigen. Zo maak je optimaal gebruik van de mogelijkheden van vlinderbloemigen die de stikstof uit de lucht kunnen binden.”

Veelal wordt gekozen voor de gulden middenweg door kruiden, klaver en gras op 1 centimeter diepte te zaaien. Niehof schat in dat dit in 90% van de gevallen wordt gedaan. Sommigen zaaien in twee werkgangen met het gras iets dieper, op 1,5 centimeter, en juist de klavers iets oppervlakkiger. Zeker bij een wat latere zaai is dat van belang.

Bij herinzaai met alleen gras adviseert Niehof niet tot op de laatste euro op de kosten van het graszaad te letten. “Er zit veel verschil in kwaliteit van de rassen, met name op opbrengst en bijvoorbeeld gevoeligheid voor kroonroest. Op €800 herinzaaikosten doet €40 extra de deur niet dicht. Ons meestverkochte mengsel bestaat uit 85% Engels raaigras en 15% timothee. Van het Engels raaigras is dan twee derde deel tetraploïd en een derde diploïd.”

Wie klavers bijzaait kan die kilo’s van het graszaad aftrekken. In plaats van 45 kilo graszaad kan je dus ook 35 kilo graszaad en 5 kilo klaver gebruiken. Overigens maakt dat het mengsel niet goedkoper. Klavers zijn op dit moment duur. Dat komt door beperkte beschikbaarheid en relatief veel vraag. De kosten van een kilo klaver liggen, afhankelijk van soort (wit of rood) en ras zomaar op €12.

Bodem bemesten

Bij graslandvernieuwing of inzaaien met gras of graskruiden is het zaak naar de bodemanalyse te kijken. Veel gronden hebben, zeker voor een optimale teelt van klaver, een te lage zuurgraad (pH). Zorg er dus voor dat er een bekalking plaatsvindt, als dat nodig is, en dat je voldoende calcium in de bodem brengt. In de nazomer kan je ook nog een 20 kuub mest uitrijden voor herinzaai. Dat geeft jong gras ook nog een extra steuntje in de rug qua weerbaarheid. Want Niehof ziet geregeld dat gras op gras wat tegenslag kan geven door de aanwezigheid van plantparasitaire of -schadelijke aaltjes. Met wat extra meststoffen help je een kiemplantje wel wat. Sommige veehouders zaaien ook wel eenjarige wikke of klaver mee, zoals incarnaatklaver. Dat geeft een boost bij de kieming en extra opbrengst en eiwit bij de eerste snede in het volgende jaar. Na de eerste snede ben je de incarnaatklaver of wikke wel kwijt.

Bij herinzaai van kruiden na gras is er geen bemesting nodig. De oude zode levert zoveel nutriënten dat het juist lastig wordt voor de kruiden. Daarom ziet hij liever dat graskruiden na een akkerbouwmatige teelt worden gezaaid. “ Dan is de bodem vaak een stuk schraler”

In het volgende teeltjaar is de zodevorming vaak nog te gering om drijfmest uit te rijden. Volsta met een kunstmestgift, en bemest voor een weidesnede, mogelijk zelfs in gedeelde gift. Kijk dan ook naar onkruidbestrijding. Niehof stelt dat minimaal de helft van alle nieuw ingezaaide percelen te veel onkruid bevat om niets te doen. Bestrijden van onkruid kan mechanisch en chemisch. Bij een mechanische bestrijding gaat het vaak om eggen in combinatie met jong maaien. Een chemische bestrijding moet afgestemd worden op de onkruiden die er staan. Is er ook klaver aanwezig, dan is het aantal middelen zeer beperkt en dan nog is er wel enige nevenwerking op klaver. Waarschijnlijk komt Corteva voor grasklaverpercelen met ingang van 2025 met een nieuw veelbelovend middel met breedwerkend spectrum op de markt.

Wijnand Hogenkamp