Eind aan de stikstofsoap

Stikstof of ammoniak is al dertig jaar een groot probleem bij vergunningverlening voor veehouderijen. In 1992 vernietigde de Raad van State voor het eerst een Hinderwetvergunning wegens toename van ammoniakdepositie op natuur. Nadien bleek geen enkel beleid in deze Raad van State-bestendig.

De bekendste loot in de stikstofproblematiek zijn de PAS-melders. Ondernemers die op gezag van de provincies afzagen van het aanvragen van een vergunning Wet Natuurbescherming. Zo’n 2.300 PAS-melders hebben zich gemeld voor legalisering. Concrete cijfers worden niet bekendgemaakt. Ga er maar vanuit dat een derde van die bedrijven op basis van voorliggende vergunningen gelegaliseerd kan worden. Dan blijven er 1.600 bedrijven met onvoldoende ammoniakrechten. Bij gemiddeld veertig koeien plus jongvee-uitbreiding is er 1,3 miljoen kilo ammoniak nodig om hen te legaliseren. Dat klinkt als immens veel, maar het is slechts 1% van de ammoniakuitstoot van de Nederlandse veehouderij. Peanuts dus.

Beleidsmatig moet er eerst vermindering van stikstof-/ammoniakuitstoot plaatsvinden voor er ruimte uitgedeeld mag worden. Daarbovenop speelt nog dat hoe dichter een bedrijf bij natuur zit, hoe negatiever de ammoniak uitwerkt. In ieder geval is dat zo in de papieren werkelijkheid. Brussel eist echter maar een ding: de staat van de natuur mag niet verslechteren. Brussel zegt niks over emissie- of depositiebeleid. Dat is een Nederlands speeltje.

Combineer al die feiten eens. Dan ligt de uitweg uit de stikstofsoap voor de hand: ga over op emissiebeleid. Kijk dus alleen naar de ammoniakuitstoot. Want als een bedrijf op meer dan 500 meter van de natuur zit, doet die afstand er eigenlijk toch al niet meer toe. Kijk maar naar de factoren die gehanteerd worden. Als je die slag maakt, kun je heel snel Nederland van het slot halen. Immers, alleen de ammoniakrechten van reeds gebouwde stallen zijn verhandelbaar. Er zijn ook veel vergunde, maar – nog – niet gebouwde stallen. Dat zijn latente rechten. De boer mag die stal bouwen en in gebruik nemen. Pas daarna kan hij die rechten verkopen.

Maak daar gebruik van. Stook potentiële stoppers warm door als overheid eenmalig ammoniakrechten op te kopen voor een stevige prijs, een goudgerande regeling dus. Zeg € 150 per kilo ammoniak (op basis van niet-emissiearme huisvesting), of € 3.000 per koe inclusief jongvee. Waardeer ook de latente rechten als de veehouder minimaal 85% van de niet-latente rechten en alle latente rechten inlevert. Biedt 25% extra als hij meer dan 95% inlevert. Waarom? Nou, dan blijven zo weinig rechten achter dat ook met een luchtwasser niet genoeg ruimte ontstaat om een bedrijf op te voeren. Inleveren van 95% van de ammoniakrechten is in de praktijk volledige staking van het bedrijf.

Door eenmalig ook de latente rechten op te kopen, zullen veel potentiële stoppers en zij die al eerder stopten al hun rechten inleveren. Dan praat je snel over opkoop van 10 miljoen kilo ammoniak van varkens, koeien en kippen. Tegen € 150 per kilo vraagt dat € 1,5 miljard. Dat is een fractie van de uitgetrokken gelden voor de stikstofproblematiek. En dit neemt ook nog eens de meest gevoelige angel uit het beleid, dreigende onteigeningen, weg. Waar is het nog wachten op?