‘Eerder naar PMR Plus dan naar TMR’

Het aantal melkveebedrijven dat een TMR (Total Mixed Ration) toepast, ligt naar schatting tussen 5 en 10%. Bij een TMR mengen veehouders alle ruwvoer en krachtvoerachtigen in één rantsoen. Ze verstrekken een volledig mengsel aan het voerhek en voeren geen krachtvoer in melkstal of via krachtvoerboxen.

“Door verdere schaalvergroting in de melkveehouderij neemt TMR-voeren toe, dat staat voor mij als een paal boven water”, stelt Alle Visser, TMR-specialist van ForFarmers. TMR-voeren werkt het beste in combinatie met productiegroepen: vaarzen, verse en oudmelkte koeien en aparte rantsoenen voor droge koeien (close-up- en farr-offgroep). “Op grotere bedrijven kun je grotere groepen maken en dan loont het om hiervoor aparte rantsoenen te maken”, zegt Visser.

In Nederland gebruikt ongeveer 70% van de veehouders een voermengwagen. Het gros voert een PMR (Partial Mixed Ration) ofwel een gedeeltelijk gemengd rantsoen. Uit recent onderzoek van Agrifirm blijkt dat 4% van de melkveebedrijven volledig TMR voert. “Ongeveer 6% voert een zeer hoog basisrantsoen met daarnaast nog zeer beperkt aanvullend krachtvoer. Wij noemen dat PMR Plusbedrijven”, zegt Tom Vernooij, TMR-specialist van Agrifirm. “Wij zien een verschuiving in afzet van krachtvoer naar grondstoffen en maatmeel. Meer veehouders kiezen voor een hoog uitgebalanceerd basisrantsoen met beperkte krachtvoeraanvulling, bijvoorbeeld alleen krachtvoer in de melkrobot.” Klaas Coppens, productmanager rundvee van De Heus ziet ook een trend naar hogere basisrantsoenen. “Op die manier willen veehouders hun eigen ruwvoer beter benutten”, zeg Coppens.

Peter van der Vegt heeft als vertegenwoordiger van het Amerikaanse bedrijf Diamond V Mills wereldwijd 20.000 TMR-audits uitgevoerd op melkveebedrijven. In Nederland verkoopt hij Diamond V, een fermentatieproduct geleverd door Speerstra Feed Ingredients. “Ik verwacht dat TMR-voeren in Nederland zeer beperkt blijft. Het gros van de bedrijven is te klein om voldoende grote groepen te maken voor een zinvolle toepassing van TMR. Voor extensieve bedrijven met voldoende ruwvoer, heeft het ook weinig zin om te gaan mengen.”

Voerbenutting stijgt

De belangrijkste voordelen van TMR zijn een stabiele pens-pH, een betere penswerking en hogere benutting van het rantsoen. “Door gelijktijdige opname van ruwvoer en krachtvoer is de pens-pH stabieler en kan de koe het voer beter benutten”, zegt Vernooij. Visser vult aan: “Als veehouders de smakelijkheid van een TMR verhogen door toevoeging van perspulp, maismeel, corngold of tarwegistconcentraat stijgt ook de droge stofopname.”

TMR betekent een gelijkmatig rantsoen over de gehele lactatie. De verse koeien pieken minder snel en minder hoog, maar de productie is wel persistenter, omdat er geen afbouw is in krachtvoer. Uiteindelijk leidt dat tot een hogere voerefficiëntie en meer melk.

Een TMR met veel droge producten heeft water nodig om alles aan elkaar te laten plakken. ForFarmers onderzocht in 2019 de wateropname van afzonderlijke voedermiddelen. “Elk product heeft een cijfer voor waterabsorptie. Droge pulp neemt bijvoorbeeld heel veel water op en stro heel weinig. Met cijfers voor absorptiekwaliteit in combinatie met de hoeveelheid droge stof, weten we precies hoeveel water er bij een specifieke TMR moet. Dat is belangrijk, omdat toevoegen van te veel water leidt tot te snelle rantsoenen met meer risico op pensverzuring”, zegt Visser. “We balanceren het rantsoen niet alleen uit op nutriënten en mineralen, maar ook op prijs. Met maatwerkmeel waaraan biotine, organisch gebonden mineralen en bestendig vet is toegevoegd zijn geen extra zakjes nodig voor toevoegingen aan de voermengwagen en dat wordt enorm gewaardeerd.”

Coppens adviseert ook een hoge energie- en eiwitdichtheid van een TMR. “Alleen dan haal je er meer melk en extra rendement uit. Een aparte vaarzengroep geeft veel extra rendement, evenals eiwitbesparing met het voeradditief PMR+”, zegt Coppens. Een goede toepassing van TMR bevordert ook de gezondheid. “Geen gedoe met een koe is ook heel belangrijk. Ander voordeel zijn lagere voerkosten door het voeren van veel enkelvoudige producten”, zegt Vernooij.

Maar TMR heeft ook nadelen, zoals een groter risico op vervetting van oudmelkte dieren. TMR combineren met weidegang is ook moeilijk (zie tabel Voordelen en nadelen van TMR). De voerovergangen tussen TMR-productiegroepen, kan bij elke overgang leiden tot een dip in de melkproductie. “Om dit te beperken, proberen we verschillen in afbraakkarakteristieken tussen rantsoenen zo klein mogelijk te houden. Als je pensafbreekbare eiwit- en koolhydraatfracties zo constant mogelijk houdt, zorgt dat ook voor een gelijkmatige pensfermentatie in de gehele lactatie”, zegt Coppens. Omdat koeien met een TMR persistenter zijn, kunnen ze bij droogzetten nog wel 30 liter melk geven. “Verschraling van het rantsoen eind lactatie helpt hierin, maar dan heb je weer een aparte voergroep met weinig koeien”, zegt Vernooij.

Droge koeien en robotmelken

De voedingsspecialisten zijn het met elkaar eens dat een goed rantsoen voor droge koeien cruciaal is voor een succesvol TMR-systeem. Dat betekent optimalisatie van kation-anionbalans van droge koeien en specifieke rantsoenen voor verse koeien. “Een hoge ­drogestofopname in de droogstand is de sleutel. Want dat stimuleert een hoge droge stofopname in het begin van de lactatie”, zegt Coppens. “Het voorkomt mobilisatie van ­lichaamsvet en conditieverlies van verse koeien en te vet worden aan het eind van de ­lactatie.” Dat zorgt voor geconcentreerde biest, een hoge opstart, een meer persistente melkproductie en het verlaagt de kans op melkziekte en aan de nageboorte staan. Strikt genomen, past TMR op melkrobotbedrijven minder goed. “PMR Plus past op deze bedrijven beter, want voeren van brok in de robot stimuleert het robotbezoek”, zegt Vernooij. Visser ziet bij robotmelkers steeds vaker een hoog basisrantsoen in combinatie met slechts 5 kilo lokbrok per koe in de robot.