Denen scoren met andere manier van mengen

06-01-2017 Updated on: 20-01-2023

Management Management

Denen scoren met andere manier van mengen

Deense Holsteinkoeien hebben in drie jaar tijd een geweldige sprong in de melkproductie laten zien. Ze is met 1.500 kg per koe per lactatie gegroeid naar 11.000 kg. Dat is vooral ook te danken aan een aangepast voedingsrantsoen.

Compacte TMR (total mixed ration) is het toverwoord, dat voedingsspecialist Niels Bastiaan Kristensen gebruikt als belangrijke verklaring voor de aanzienlijke groei van de melkplas naast fokkerij, de melkrobot en management. Hij is werkzaam bij het invloedrijke kenniscentrum en adviesbureau Seges, eigendom van de Deense boeren. Onder compacte TMR verstaat hij een optimaal gemengd rantsoen van krachtvoer, graskuil en mais, dat met een voermengwagen voor het voerhek wordt gebracht.

Dat compacte TMR, in Nederland bekend als de Deense voermethode of gemengd voeren 2.0, is in 2012/2013 op grote schaal geïntroduceerd. De meeste van de 3200 melkveehouders passen het toe. “Toen hebben we afscheid genomen van een periode waarin veehouders dan wel apart of slecht gemixt voer aan de koeien voorschotelden”, vertelt de voedingsspecialist. Het moet zo zijn dat koeien per dagrantsoen hooguit 1 kg van dat rantsoen vermorsen, meer mag niet.

De Denen werken met een vast protocol. Dat begint met een uur het eerste mengsel nat maken. Dat bestaat uit het droge krachtvoer en korrels waaraan in gewicht eenzelfde hoeveelheid water is toegevoegd.

Belangrijk zijn de grondstoffen in een correcte verhouding. Daaraan ligt onderzoek ten grondslag dat de agrarische faculteit van de universiteit in Aarhus heeft uitgevoerd. Kort gesneden graskuil (3 mm) is vele malen beter voor de penswerking dan lang gras (30 mm). Ook toonde dit onderzoek dat variatie in zetmeel en eiwit in het rantsoen slecht zijn. De voedingsdeskundige gebruikte daar zelfs de term ‘gevaarlijk’ voor. ‘Vaak wordt gezegd dat hoge hoeveelheden zetmeel, eiwit of vet link zijn, maar dat is niet juist. Variatie in hoeveelheden is veel gevaarlijker.’

Horizontale mixer is vaak beter

Daarbij maakt het ook veel verschil welk type voermengwagen wordt gebruikt. ‘De verschillen daarin zijn heel groot. Een horizontale mixer is meestal beter dan een verticale”, merkt de specialist op. Kirstensen gaat voor het perfect mengen de boer op met een vast protocol. Dat begint met een uur het eerste mengsel nat maken. Dat bestaat uit het droge krachtvoer en korrels waaraan in gewicht eenzelfde hoeveelheid water is toegevoegd. Daarna wordt die pap een kwartier tot 20 minuten gemengd met graskuil, eventueel stro en andere vezels en met mineralen. Tot slot wederom een kwartier tot 20 minuten mengen met maiskuil.

Wat nooit mag is mixen van bevroren grondstoffen. Dan is de boel onmogelijk door elkaar te krijgen.

De voedingsdeskundige merkt daarnaast dat veehouders het nalaten om geregeld in de voermengwagen te kijken of er nog restanten in of bij de vijzels zijn achtergebleven. Die moeten er eerst uit voordat er een nieuw mengsel wordt gemaakt. Als dat allemaal goed gebeurt stijgt de melkproductie per jaar met tenminste 5 procent, blijkt uit onderzoek op 23 testbedrijven.

Erg geschikt voor hoogproducerende bedrijven

Kristensen geeft aan dat de werkwijze met compacte TMR uitstekend aansluit bij hoogproducerende bedrijven. Zij hebben sowieso al de laagste voerkosten. Deense bedrijven met 12.000 kg melk of meer per koe zitten op 19,2 cent aan voerkosten, bedrijven met 10.000 kg op 20,5 cent en bedrijven met 8.000 kg per koe op 22,3 cent. ‘Hoe hoger de melkproductie, hoe hoger de waarde die het voer oplevert’, zegt hij. Het naar zijn opvatting zeer efficiente compacte TMR verhoogt nog eens die efficiency.