Blijvers helpen of stoppers extra spekken?

Het vraagt slechts twee aanpassingen van de meststoffenwet en kleine aanpassingen van het ammoniakbeleid om uit de stikstof- en mestcrises te komen.

Landbouw-Nederland staat op zijn kop wegens stikstof. Het andere heikele punt fosfaat raakte daarmee even ondergesneeuwd. Beide zijn in één keer op te lossen met simpele aanpassingen in wetgeving. De weg is duidelijk, maar het vraagt wel dat alle partijen hun stellingen loslaten en stikstof en fosfaat in samenhang bezien.

Het aantal stuks melkvee en jongvee op 2 juli 2015 is geregistreerd. Het is de basis van de melkveefosfaatrechten. De uitspraken van het College van Beroep maken duidelijk dat die systematiek, alle rechtszaken ten spijt, juridisch grotendeels overeind blijft. Gebruik die telling dan om de fosfaatrechten om te zetten in dierrechten, annex de varkens- en pluimveerechten die al sinds 1998 in werking zijn. De meststoffenwet is hier al helemaal op ingericht. Het vraagt alleen toevoeging van de term melkveerechten en een omrekentabel. Die omzetting is wel een heikel politiek item.

Is die hindernis eenmaal genomen, room dan vervolgens stevig af, bijvoorbeeld 30%, bij verplaatsing van varkens-, pluimvee- en koeienrechten. Neem de mogelijkheid van leasen weg. Daarmee willen verkopers afroming omzeilen. Structurele lease spekt de stopper, het helpt de blijver niet.

Daarnaast moeten in het ammoniakbeleid twee zaken geregeld worden: verplicht een emissiearm systeem bij stal(ver)bouw en een regeling voor uitbreiding van stallen.

Wanneer een koper van dierrechten zijn bestaande stal opvult met dieren, blijft zijn ammoniakemissie op papier gelijk en vervalt de hele ammoniakproductie van de verkoper. Breidt de koper zijn stal wel uit, dan moet hij een emissiearm systeem bouwen. De dieren (door de afroming minder in aantal dan bij de verkoper) hebben daardoor veel minder ammoniakemissie dan bij de verkoper. Zo verdwijnt netto minstens twee derde van de ammoniak van de verkoper (er resteert 70% van het aantal dieren en minstens 50% minder ammoniak per dier). Ergo: bij elke verplaatsing van dierrechten daalt de ammoniakuitstoot aanzienlijk.

De vrijkomende ammoniakuitstoot vervalt aan de overheid die deze naar eigen inzicht kan toewijzen. Dat kan in eerste instantie voor legalisering van PAS-melders zijn, daarna voor infrastructuur en bouw. De ammoniak krijgt daarmee geen waarde voor de stopper, en belemmert de bedrijfsgroei en -overnames dus ook niet meer. De fosfaatplafonds raken ook uit zicht doordat door de afroming het aantal dieren en daarmee de fosfaatproductie daalt.

Dor zo te handelen loopt de ammoniakuitstoot van de landbouw gestaag en aanzienlijk terug. Die groeier kan incidenteel een piekbelaster zijn, een bedrijf op korte afstand van een Natura 2000-gebied, het zij zo. De totale uitstoot daalt namelijk, en daarmee de belasting vanuit de landbouw op deze natuurgebieden gemiddeld ook. Als de overheid van piekbelasters af wil, kan dat via een vrijwillige opkoop- of verplaatsingsregeling.

Het is wel zaak dit alles even af te kaarten met Johan Vollenbroek van MOB (cs) zodat deze hierin meegaan en de aanpak niet kapot procederen. Maar hij zal de voordelen ook zien: het veebestand daalt gestaag, de ammoniakuitstoot en depositie nog sneller en per saldo kost het de overheid minder dan nu voorzien. De stopper wordt niet extra gespekt, de blijver wordt geholpen met duidelijke en werkbare regelgeving zonder dat er meerdere dure quota ontstaan die bedrijfsovername voor de voeten gaan lopen.