Aanpassing fosfaatbank mogelijk optie voor knelgeval

Een debat in de Tweede Kamer over het fosfaatrechtenstelsel levert twee voorzichtige openingen voor knelgevallen. Veel oplossingssuggesties van de Kamer werden afgewezen.

Demissionair minister van landbouw Carola Schouten sluit niet uit dat knelgevallen ontheffing voor fosfaatrechten kunnen gaan krijgen uit de fosfaatbank. “Het is een mogelijkheid”, zegt Schouten. Een eenvoudige route is het zeker niet en het is ook maar de vraag of het enige oplossing biedt.

Schouten benadrukt dat de voorwaarden voor het uitgeven van fosfaatruimte via de fosfaatbank wettelijk is vastgelegd en dat dit alleen kan aan jonge, grondgebonden boeren. Op de concrete vraag van Caroline van der Plas van BBB of de fosfaatbank niet benut kan worden voor het tegemoetkomen van knelgevallen, zegt Schouten dat hier wel een wetswijziging voor nodig is. Hiervoor zal in de Tweede Kamer overeenstemming moeten zijn over de voorwaarden waar knelgevallen dan aan moeten voldoen.

Daarnaast wijst Schouten erop dat de fosfaatbank nog nauwelijks gevuld is met afgeroomde fosfaatrechten en dat de bank ook nog niet geopend is. Bovendien is het aantal rechten dat op deze manier beschikbaar is voor individuele bedrijven beperkt, zeker als de groep die er gebruik van mag maken steeds groter wordt. De hoeveelheid ontheffingen die je kunt uitgeven per bedrijf wordt dan kleiner. “Waardoor je daarmee niemand echt helpt”, aldus Schouten. De minister waarschuwt ook dat deze route niet leidt tot meer fosfaatrechten, maar wel tot grotere fosfaat- en stikstofproductie. De stikstofexcretie van de melkveehouderij zit nu nog boven het sectorale plafond.

Het initiatief om met een voorstel voor verruiming van de mogelijkheden voor de fosfaatbank te komen, is aan de Kamer. Daarvoor is een nauwe omschrijving van de knelgevallengroep nodig. SGP’er Roelof Bisschop wijst erop dat eerder een optie ter sprake is geweest om knelgevallen te helpen die meer dan 35% ten opzichte van hun balanstotaal geïnvesteerd hadden via onomkeerbare stappen, maar veel te weinig rechten hebben. Hij wil dat voor deze groep ontheffingen worden verstrekt. zonder dat het aantal rechten niet toeneemt en dat generiek niet hoeft te worden gekort.

Landbouwminister Schouten emotioneel in fosfaatdebat

Verschillende partijen opperden tijdens het debat nieuwe oplossingsmogelijkheden voor melkveebedrijven die vanwege onomkeerbare investeringsverplichtingen maar nog geen volledige stalbezetting op 2 juli 2015 in de knel zijn gekomen. Schouten reageerde zeer emotioneel bij het debat. “Ik heb nog nooit zo’n moeilijk dossier als dit dossier meegemaakt”, zegt ze in tranen. Dat heeft te maken met de vele schrijnende verhalen van melkveehouders die in de knel zijn gekomen. “Ik zweer dat ik alles ondersteboven heb gekeerd. Tot de dag bekijk ik hoe ik toch weer bepaalde gevallen tegemoet kan komen. Maar elke keer is weer de vraag: ten koste van wie of wat dan?”

Ruimte van beëindigingsregeling inzetten voor knelgevallen

Derk Boswijk (CDA) vraagt de minister om de ruimte die ontstaat door de beëindigingsregelingen in verband het het stikstofbeleid in te zetten voor knelgevallen. Schouten begrijpt dit verzoek, maar kan niets toezeggen. Dat zou valse hoop zijn. De stikstof- en fosfaatdoelen moeten wel gehaald worden.

D66’er Tjeerd de Groot trekt bij het debat het boetekleed aan, ook als voormalig directeur van de NZO. Hij erkent dat de zuivelsector te optimistisch is geweest over de groei van de sector en de mogelijkheden om binnen de milieugrenzen te blijven. “Bestuurlijk was de zuivelsector niet in staat om zelf voorwaarden te verbinden aan de groei”, aldus De Groot. Hij vindt ook dat de politiek een veel te beperkte knelgevallenregeling heeft afgesproken. Hoewel De Groot weet dat de juridische mogelijkheden beperkt zijn, roept hij Schouten op creatief en ruimhartig te zijn met schadevergoeding of compensatie aan knelgevallen. Schouten reageert dat de groep gedupeerden van het fosfaatrechtenstelsel groot is, waardoor schadevergoeding tot een grote kostenpost zou leiden.

De suggestie van VVD’er Thom van Campen om de flexibel te zijn met sectorale plafonds om ruimte te scheppen, wijst Schouten eveneens af. Dat zou ertoe leiden dat het recht van de sterkte gaat gelden tussen sectoren.

GroenLinks, PvdA, D66 en ChristenUnie zeggen tijdens het debat allemaal te willen naar een landbouwakkoord om problemen zoals bij de fosfaatrechten in de toekomst te voorkomen.

Wetsvoorstel afromingsvrije lease nog niet klaar

Het wetsvoorstel voor het afromingsvrij (ver)leasen van fosfaatrechten is een jaar na de consultatie nog niet klaar om naar de Tweede Kamer te sturen. Schouten zegt dat er overleg is met de Europese Commissie over het staatssteunaspect van de de wet. Zodra de uitslag hiervan bekend is, gaat het wetsvoorstel naar de Raad van Staten, waarna het naar de Kamer kan worden gestuurd.