Jaarlijks ruim € 650 per koe extra inkomsten met ander ras

Het aantal Jersey-melkers in Nederland ligt tussen 55 en 100. Groei is mogelijk, want (volledige) omschakeling van Holsteinkoeien naar Jerseys kan financieel aantrekkelijk zijn. Dat blijkt uit een rekenmodel van fokkerij-organisatie Koole & Liebregts (zie tabel Berekening extra saldo).

Voor Jerseys zijn minder fosfaatrechten nodig en dat betekent meer koeien houden op hetzelfde bedrijf. Jerseys zetten voer effi­ciënter om in melk (+15%) en hebben meer vet en eiwit in de melk. Volgens het reken­model is het vetpercentage 46% hoger en het eiwitpercentage 17%. Dat levert per kilo fosfaat meer kilo’s vet en eiwit op en dat is extra rendement.

Walter Liebregts schat dat 25% van de veehouders, die interesse heeft om Jerseys te melken, in één keer omschakelt. 75% kiest voor een geleidelijke omschakeling. CRV ziet ook kansen voor inkruisen met of omschakelen naar Jerseys. “Het kopen van zuivere Jerseys kost ongeveer € 1.400 tot € 1.500 per dier”, zegt Liebregts. Volgens Henk Lutke Willink van CRV is dat eerder € 1.800 tot € 2.000. In één keer vervangen van de veestapel is voor grote melkveebedrijven dan ook een forse investering. “Geleidelijk overschakelen is gunstiger voor de cashflow, maar het duurt wel langer voordat je de voordelen van Jersey melken kunt verzilveren”, zegt Liebregts.

Vervanging van 200 Holsteins door 240 Jerseys ineens kan jaarlijks € 134.120 extra opleveren. “Ons model laat zien wat er financieel mogelijk is bij omschakeling als de Jerseys op hun maximale productie zijn gekomen. Dat duurt meestal enkele jaren. Steek je 40 nieuwe Jersey-vaarzen in, dan levert dat na enkele jaren 40/240 x € 134.120 ofwel een extra saldo van € 22.353 per jaar.”

Hogere opbrengsten

De melkopbrengst van 240 Jerseys is gemiddeld 21% hoger dan die van 200 Holsteins. De productie van de Jerseys is met 8.200 kilo melk per jaar lager dan die van Holsteins met 10.300 kilo melk per jaar. Maar het vet- en eiwitpercentage van Jerseys is veel hoger dan van Holsteins. Holsteins produceren gemiddeld 4,25% vet en 3,45% eiwit, Jerseys gemiddeld 6,20% vet en 4,05% eiwit. “De totale hoeveelheid geleverde kilogrammen vet en eiwit is met 240 Jerseys 28% hoger dan met 200 Holsteins. Dat levert op jaarbasis al € 145.307 extra melkgeld op”, becijferde Liebregts.

Lutke Willink van CRV vindt de prognose van 8.200 kilo melk met 6,20% vet en 4,05% eiwit voor Jerseys wel erg ambitieus. “Volgens de CRV-jaarstatistieken van Jersey-veestapels met minimaal 75% Jersey, is de gemiddelde melkproductie 6.911 kilo melk met 5,87% vet en 4,20% eiwit. De Nederlandse hoogste mpr-bedrijven halen producties van tot bijna 15.000 kilo melk. De hoogste mpr-resultaten van Jersey-melkers halen 7.400 kilo melk”, zegt Lutke Willink.

Liebregts plaatst daarbij de kanttekening dat de gemiddelde productie van Jerseys in Nederland lager ligt dan wat haalbaar is. “Er zijn relatief veel biologische bedrijven met Jerseys, die minder melk per koe produceren. De niet-biologische toppers halen met Jerseys wel 8.500 kilo met 6,15% vet en 4,20% ­eiwit. In onze berekeningen zijn we uitgegaan van wat maximaal haalbaar is en niet van gemiddelden”, zeg Liebregts. Voor een eerlijke vergelijking moet je volgens Lutke Willink in het rekenmodel uitgaan van de maximale melkgift bij Holsteins. “Dus 14.843 kilo melk per koe per jaar in plaats van 10.300 kilo. Het Jersey-ras heeft zeker voordelen, maar je moet geen appels met peren vergelijken.”

Gerard Scheepens van KI Samen vindt een saldovoordeel van 37% wel extreem. “Als je met Jerseys werkelijk € 134.120 per jaar extra verdient, zouden veehouders wel gek zijn om niet direct naar Jerseys om te schakelen. De waarheid zal wel ergens in het midden liggen”, zegt Scheepens, die pleit om van gemiddelden uit te gaan. “Het gemiddelde van Deense Holsteins kwam in 2014-’15 uit op 10.522 kilo met 4,00% vet en 3,39% eiwit en voor Jerseys op 7.376 kilo met 5,87% vet en 4,14% eiwit. Met vergelijking van deze gemiddelden krijg je een realistischer beeld van de werkelijkheid”, meent Scheepens. “Wageningen zou onafhankelijk, wetenschappelijk onderzoek moeten doen naar het rendement van het melken van Jerseys. Ook al vanwege het milieuvoordeel, omdat Jerseys minder­uitstoot van ammoniak en broeigassen geven dan Holsteins.”

Minder vervanging

Jerseys vallen weinig uit vanwege klauwgezondheid, want ze hebben harde klauwen. Liebregts en Scheepens zien dat ook de vruchtbaarheid en levensduur van Jerseys beter is dan van Holsteins. Waarschijnlijk hangt dat samen met het hoge productie­niveau van Holsteins. “Hoogproductieve Holsteins laten meer problemen met de vruchtbaarheid zien. De oorzaak is de sterke selectie op melkproductie en dat heeft een negatieve correlatie met vruchtbaarheid”, zegt Liebregts. In de berekening van K&L is de tussenkalftijd van Jerseys 6% lager dan van Holsteins en de afkalfleeftijd van de vaarzen 4% lager. Jerseys gaan 200 dagen langer mee dan Holsteins, blijkt uit het model. Minder uitval en een langere levensduur verlaagt de vervanging van een Jersey-veestapel.

Lutke Willink betwijfelt of Jerseys langer meegaan. “Onder extensieve omstandig­heden en lage productieniveaus, waarbij minder wordt gevraagd van het dier, gaat die vlieger waarschijnlijk wel op. Maar bij hogere producties is dit net als bij Holstein niet realistisch.” Liebregts ziet in de praktijk dat Jerseys een hogere productieve leeftijd halen, waardoor minder jongvee nodig is. “Als je rekent met zuivere fokwaarden van Jerseys is de ­levensduur en het aanhoudingspercentage hoger dan die van Holsteins”, zegt Liebregts. Minder jongvee bespaart opfok- en voerkosten en het scheelt fosfaatrechten.

Opbrengsten en kosten

Aan de opbrengstenkant levert de 21% hogere melkopbrengst van 240 Jerseys in vergelijking met 200 Holsteins absoluut gezien de meeste extra euro’s in het laatje. Het verschil is € 145.307. De omzet en aanwas levert bij Jerseys € 20.387 minder op, vooral vanwege de lagere slachtwaarde van de afgevoerde koeien. Omdat Jerseys minder voer nodig hebben, kan de veehouder in het rekenvoorbeeld ruwvoer verkopen en dat levert € 4.812 op. Aan de kostenkant hebben Jerseys vanwege de hoge voerefficiëntie 6% minder voerkosten (de grootste kostenpost) en 6% minder mestafzetkosten. Een lager vervangingspercentage betekent ook 10% minder opfokkosten.

De diergezondheidskosten van Jerseys zijn wel 32% hoger. “De lichte Jersey-kalveren zijn wat zwakker en worden vaker behandeld. Daarnaast is het risico op slepende melkziekte bij Jersey groter dan bij Holstein”, verklaart Liebregts het verschil. De inseminatiekosten van Jersey liggen 39% hoger vanwege het toepassen van gesekst sperma. Netto is de opbrengst van 240 Jerseys 17% hoger en de netto kosten 1% lager dan van 200 Holsteins. Doorgerekend in het saldo is het verschil € 134.120 per jaar.

Op intensieve bedrijven is het financiële voordeel van omschakelen naar Jerseys het grootst. “Als je veel voer moet aankopen en veel mest moet afvoeren, kunnen Jerseys een hoger saldo opleveren. Hetzelfde geldt als je eigen ruwvoer efficiënter wilt benutten. Maar het is niet zo zwart-wit zoals geschetst”, vindt Lutke Willink.

Scheepens waarschuwt veehouders om zich niet te verkijken op het management van Jerseys. “Jerseys hebben veel aandacht nodig en je moet goed letten op een andere voedingsbehoefte van Jerseys. Zeker rondom het afkalven om melkziekte, waarvoor Jerseys ­gevoeliger zijn, te voorkomen. En denk vooral niet dat je minder werk hebt met Jerseys, want het vraagt net zoveel arbeid als het melken van Holsteins.”