‘Hoogproductieve koe is beter voor het milieu’

Aan de rand van het Veluwemeer, is in Doornspijk één van de drie bedrijven van vof Lage-Bijssel gevestigd. Wim Bonestroo runt samen met zijn vrouw Wijmke dit moderne melkveebedrijf, gebouwd in 2011, met 330 melkkoeien. Dat doen ze samen met één vaste medewerker en tien melkers.

Het melken gebeurt drie keer daags met een 44-stands SAC-buitenmelker. “We willen de genetische aanleg van Holsteins om melk te produceren maximaal benutten”, vertelt Wim Bonestroo. In 2020 produceerden zijn koeien 14.090 kilo melk met 3,76% vet en 3,40% eiwit. “Door stijgende krachtvoerkosten werd deze hoge melkproductie van gemiddeld 43 liter per koe per dag te duur.” Het aandeel krachtvoer ging van 50% in 2020 naar 42% in 2021 en dat leidde tot een lagere melkproductie in 2021 van 12.713 kilo melk met 3,92% vet en 3,45% eiwit. “Daar kan ik slecht tegen, want ik wil graag vooroplopen. Vroeger deed ik bewust veel individuele sporten en wilde ik de beste zijn”, vertelt Bonestroo. “Ik wil niet in de achterhoede zitten.”

Verhogen voerefficiëntie

Bonestroo zoekt naar mogelijkheden om meer melk uit eigen ruwvoer te produceren. Begin 2021 heeft hij hierbij een onafhankelijke voeradviseur ingeschakeld. Een Trioliet voerrobot voert zijn melkkoeien vijf tot zes keer per etmaal. Het basisrantsoen bestaat uit 60% kuilgras, 40% mais, aangevuld met sodagrain, raap, maisgluten en mineralen. De vaarzen en nieuwmelkte koeien staan in aparte groepen. Het krachtvoer (maximaal 3,5 kilo per koe per dag) wordt alleen in de draaimelkstal verstrekt. Nieuwmelkte koeien krijgen tot 50 dagen in lactatie een aanvullend krachtvoer met extra eiwit en zetmeel.

De voerefficiëntie is nu 1,5 tot 1,6, ofwel de koeien produceren gemiddeld 1,5 tot 1,6 kilo meetmelk uit 1 kilo droge stof voer. De vof wil weer naar meer dan 14.000 kilo melk per koe, onder andere door verhoging van rantsoenbenutting en een voerefficiëntie van 1,7. “Dan haal je uit 25 kilo droge stof 42,5 kilo melk. Dat lukt alleen als je koeien jaarrond hetzelfde basisrantsoen voorschotelt. Een koe is een autist en functioneert het beste bij veel rust in de stal en een stabiel rantsoen zonder voerovergangen. Dat geeft een stabiele pens-pH en een persistente melkproductie”, zegt Bonestroo. Om de voerbenutting te verhogen, is voorkomen van voerselectie door koeien belangrijk. “Want als koeien niet kunnen selecteren, krijg je meer eiwit en zetmeel in de koe. Voor veel melk is een hoge opname van kwaliteitsvoer cruciaal”, zegt Bonestroo. “Goed ventileren is ook belangrijk, want bij een hoge luchtvochtigheid daalt de voeropname.”

De hangende mengwagen van de Triomatic-voerrobot is met 1,2 kuub relatief klein. Een grote voermengwagen mengt een veel grotere massa en dat leidt tot compact voer. Dan selecteren koeien minder en nemen ze meer voer op. “De betere versnijding van het voer bij grotere volumes, verbetert en versnelt de vertering. Om met minder massa in onze voerrobot toch compact te voeren, voegen we meer water toe aan het gemengde rantsoen”, vertelt Bonestroo. Daarnaast let de voeradviseur scherp op de juiste samenstelling van het melkveerantsoen. Dat betekent een goede verhouding eiwit-zetmeel, juiste typen zetmeel bij de aanwezige eiwittypen, voeren naar melkproductie, zo min mogelijk vezels in het rantsoen en zorgen voor een goede kwaliteit ruwvoer.

Bekijk de productiegegevens en resultaten van vof Lage-Bijssel (pdf)

Grond ook optimaal benutten

Bonestroo wil niet alleen de potentie van zijn koeien zo goed mogelijk benutten, maar ook zijn grond. Een optimale bemesting en een secuur maairegime geeft een hoge ruwvoerkwaliteit. De eerste snede gras in 2021 heeft 1.029 VEM en 193 RE en de tweede snede 962 VEM en 177 RE. “We maaien 90 hectare in één keer en beginnen op tijd, in 2021 was dat al op 27 april. Daarna is het kalendermaaien, dus om de 4 à 5 weken. Weinig of niet schudden, tijdig harken en hakselen bij 35 tot 40% droge stof”, vertelt Bonestroo. Er zijn twee maiskuilen, één met 1.005 VEM en 372 zetmeel en de ander met 1.001 VEM en 383 zetmeel. De maisopbrengst ligt tussen de 45 en 50 ton product per hectare.

De afgelopen vijf jaar, inclusief drie droge jaren, was de gemiddelde grasopbrengst 10 ton droge stof per hectare op 60% lichte zandgrond. “Dat moet verder omhoog en dit hoop ik te bereiken met de dunne fractie uit de vergister, die een hoog N-gehalte bevat.”

De droge koeien en afkalfkoeien staan bij de familie Herder (Agro Herder) in Biddinghuizen. “Het veetransport na afkalven, is niet het meest ideaal. Voor een goede opstart van verse koeien, moeten we goed opletten dat we de toegenomen energiebehoefte goed dekken”, zegt Bonestroo. “Het samenvoegen van bedrijven op langere termijn zou beter zijn om transportstress en energieverlies te vermijden.” Fokkerijadvies, inseminatie en scannen op dracht wordt als pakket uitbesteed. Tochtdetectie hangt af van oplettendheid van medewerker en melk(st)ers. “Een geautomatiseerd tochtdetectiesysteem staat hoog op ons verlanglijstje.”

Duurzaam en maatschappelijk betrokken

Het gaat bij familie Bonestroo niet alleen om koeien melken. Duurzaam produceren, staat ook hoog in het vaandel. Onder andere door aanschaf van een Biolectric mono-vergister van 74 kilowatt en verhuur van zonnepanelen voor Energiecoöperatie Nunspeet. “De vergister zorgt met de productie van biogas niet alleen voor groene stroom, maar verlaagt ook de stikstofuitstoot. De fosfaatscheider levert een dunne mestfractie met een hoge stikstofconcentratie op en dikke fractie voor boxstrooisel.” De vennoten willen met aanschaf van een stikstofstripper 80% tot 85% van de stikstof in de dunne fractie eruit halen. “Deze dunne fractie kun je aanmerken als kunstmestvervanger, we verwachten hiervoor binnenkort Europese goedkeuring vanuit Brussel.”

De Gelderse veehouders staan graag midden in de samenleving. Ze organiseren excursies op hun bedrijf en verkopen ijs en dat trekt jaarlijks 12.000 tot 15.000 bezoekers. In de oude boerderij willen ze een groepsaccommodatie met 22 bedden realiseren. “Maatschappelijk gezien krijgt weidegang veel applaus, maar als je kijkt naar de milieubelasting, presteren hoogproductieve Holsteins op stal beter. Per kilo melk stoten ze minder CO₂ en methaan uit. De zuivelondernemingen zouden in plaats van weidepremies ook kunnen nadenken over premies voor veehouders, die gemiddeld meer dan 13.000 kilo melk per koe realiseren.”