‘Verantwoordelijkheid boven maximaal gewin’

Al ruim 20 jaar wordt fokkerij-organisatie CRV achtervolgd door verwijten van machtsmisbruik en ook van onder één hoedje spelen met haar toezichthouders. En steeds weer opnieuw zijn er rechtszaken waarbij de Arnhemse coöperatie of één van haar commerciële dochters voor de rechter staan. De laatste keer begin juli bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven. Aan coöperatie-voorzitter Peter Broeckx daarom de vraag wat er aan de hand is.
“Daarvoor moet je in wezen teruggaan naar de oprichting van CR Delta in 1998. Dat was een bundeling van coöperatieve fokkerij-organisaties. Destijds trok de overheid zich steeds verder terug. Er kwamen minder subsidies, het Landbouwschap en de productschappen verdwenen. Taken moesten ergens anders worden neergelegd en er moest minder overhead komen. Een deel van de fokkerij-organisaties ging niet mee in de fusie, bijvoorbeeld Veluwe-IJsselstreek. Daarom moesten bij de fusie taken worden afgestoten, zoals de exportbevordering. Dat ging naar de Veepro. CR Delta is zeker niet ontstaan vanuit machtsdenken.
Alles vond plaats binnen de wettelijke kaders en met een duidelijke afbakening van taken en bevoegdheden.
Vorig jaar vond een nog duidelijker scheiding plaats tussen het bijhouden van stamboekgegevens en de uitvoering van taken, zoals de vaststelling van fokdoelen. Toen zijn de fokwaardeschattingen, ook een van die taken, weer binnen de coöperatie gehaald. Die fokwaardeschatting doet CRV nu voor eigen rekening, ten bate van het geheel, maar ook ten koste van heel veel geld. De vraag was toen wel even: wat gaan we publiceren? Alleen de standaardgegevens, zoals die in internationale vergelijkingen, of ook de gezondheidskenmerken die onze commerciële dochteronderneming tegen veel kosten heeft verzameld? We hebben het laatste gedaan, maar we zien dat dit vaak niet op waarde wordt geschat.”

Is die fokwaardeschatting alleen maar een last of ook een lust, iets waar je je mee kunt profileren?
“Het is absoluut een kostenpost, maar ook een verantwoordelijkheid voor ons als coöperatieve vereniging.”

Vanwaar al die verwijten van belangenvermenging?
“Met de fusie destijds is ook het woord belangenvermenging op tafel gekomen. Dat is een zwaar woord en een beschadigend woord. Wij hebben daar ook last van, in de vorm van meer controle, meer audits; het is 20 jaar ruchtbaarheid rondom ons.”

Is het dan niet tijd om de zaken anders te structureren, zodat ook de schijn wordt weggenomen?
“Daar is discussie over geweest in de ledenraad. Moeten we dan terug naar het oude Nationale Rundvee Syndicaat (NRS)? Het feit dat wij onze naam gebruiken voor allerlei activiteiten is ook een teken van traditie, van ergens voor durven staan en van trots. Het kan echter ook schaden. Wij denken wel over die aanpassing na.
De laatste ronde van commotie komt voort uit een uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) waarin wordt gezegd: je moet KI Samen erkennen als belanghebbende in de discussie over de organisatie van de fokkerijzaken. Dat wordt door KI Samen geïnterpreteerd als: wij hebben gelijk gehad. Men gaat nu bewust mist spuien en probeert ons te framen als partij die niet toegestane dingen doet.”

Zoals: de bv mag vrijelijk beschikken over alle gegevens die CRV binnenhaalt, en mag de coöperatie die gebruiken voor andere commerciële belangen?
“Dat is de kern van de zaak, en iedereen weet: dat mag niet. Dat doen we dus ook niet, dat is met veel waarborgen omgeven.”

Waarom moet het dan vier jaar duren voordat u dat zo duidelijk maakt?
“Ooh.., dat is wel gezegd! (geïrriteerde toon Broeckx). Er zijn echter allerlei dingen op een vreemde manier tegen ons gebruikt. Opgevraagde stukken zijn overal heen gestuurd, zaken zijn uit hun verband gerukt, er is ons van alles aangewreven wat niet klopt, bijvoorbeeld als zouden onze inspecteurs ook stieradvies geven, wat niet mag en wat onze mensen weten.”

Jullie stamboekinspecteurs zijn ook wel bijna als de kat die op het spek gebonden wordt…
“Ja, meer nog, boeren vragen hen om stieradvies, maar dat mogen ze niet geven. We trainen ze daar ook op, maar alles wordt geframed.”

We horen u wel vaak spreken over framing.
“Het irriteert me wat er gebeurt. Het gaat onze tegenstanders om commercieel gewin.”

Bij jullie is er toch ook een commercieel belang?
“Het zit aan beide kanten, maar door toenemende vragen aan ons, voor nieuwe fokwaardes et cetera, wordt het fokprogramma voor ons ook steeds duurder. Voor de genomics-informatie moeten we algoritmes ontwikkelen die klauwen vol geld kosten.”
Sander de Roos, manager productontwikkeling genetics valt bij: “Heel veel ontwikkelingen in de veeverbetering zetten de wereld op z’n kop, maar hier is de zaak in handen van de boeren. Dat is ­supergoed. Hier zijn de technologieën niet in handen van commerciële bedrijven. Dat is belangrijk voor de boer.”

Hoe kom je uit deze discussie over belangenverstrengeling en dergelijke?
“We zijn met de opheffing van GES heel open geweest en zijn ook actief naar andere partijen om toe treden. We zijn met bijna alle partijen in de fokkerijwereld ‘on speaking terms’, alleen met Grashoek (KI Samen) lukt het niet. Het komt denkelijk vanuit oud zeer. Ik ga er ook niet vanuit dat het snel opgelost is, maar ik hoop dat het eens anders wordt. Er is een nieuwe generatie Engelen opgestaan. Daar zit de motor om deze situatie te beëindigen. Ik heb geprobeerd met hen in contact te komen, maar dat is niet gelukt. Zo lang dit de wereld niet uit is, zijn er alleen verliezers.”

Als jullie geïrriteerd zijn en ongeduldig worden, denken jullie dan soms niet aan een tegenactie?
“Pfft… Ik denk het niet, zolang ik op deze stoel zit… Over mijn gevoel kan ik heen stappen, maar als bijvoorbeeld een hond een aantal keren tegen je broekspijp aan piest, dan geef je op een gegeven ogenblik toch een schop! We zitten er echter in de eerste plaats voor de boeren. Het gaat om hun belangen die we moeten dienen. Dat doen we nu ook weer door hen te helpen met datasystemen. Zie JoinData. Door data te delen van veel verschillende boeren zijn betere oplossingen voor hen te leveren, op allerlei gebied. Zo’n systeem kost geld, maar wij zien boeren daar niet zomaar voor gaan betalen. Daarom moeten we dit financieren door de verzamelde big data commercieel aan te bieden We creëren zo wel onze eigen concurrentie, maar dat houdt ons wakker.
Onze visie op JoinData is de boer in zijn kracht zetten. Ik wil hem of haar ook oproepen om alert te zijn met wie ze data delen. Het mag niet zo zijn, dat als je een bepaalde sensor of ander stuk hardware koopt, dat je dan ook je data weggeeft. De veiligheid van data moet altijd goed geborgd zijn.”

Heeft de hele discussie jullie ook geholpen om zaken helderder en dus ook belangen beter gescheiden te krijgen?
“Wij zijn er wel meer over gaan nadenken, maar we hebben niets aangepast wat niet zou hebben gedeugd. Wel hebben we zaken aangepast omdat het moest vanwege de nieuwe Europese fokkerijverordening. We zijn het lang niet altijd eens met wat daarin staat, maar we voldoen er wel aan.”