Te weinig fosfaatrechten betekent een groot risico

Het niet hebben van voldoende fosfaatrechten voor de veestapel kan een strafrechtelijke vervolging opleveren. De verwachte boetes voor de overtredingen zijn niet mals.

Het fosfaatrechtenstelsel is juridisch nog lang niet uitgekristalliseerd. Honderden boeren hebben nog procedures lopen over de aan hen toegekende fosfaatrechten op de peildatum.

Duidelijk is dat het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) voor 1 januari niet meer komt met een uitspraak over de proefzaken. De kans is groot dat veehouders in afwachting van die uitspraak van het CBb die nu begin januari wordt verwacht, niets doen en hun fosfaatrechten niet hebben afgestemd op hun veestapel. Kortom, die over 2018 te weinig fosfaatrechten hebben.

Overtreding Meststoffenwet en Wetboek van Strafrecht

Daarmee nemen ze een groot risico, namelijk een overtreding van de Meststoffenwet (Msw.) en het Wetboek van Strafrecht. Het grootste risico zit waarschijnlijk niet bij de mogelijk boete, maar vooral bij de ontneming van het te onrechte genoten voordeel.

Om een overtreding art. 21b van de Msw. te voorkomen moet worden voldaan aan de fosfaatrechtenbeschikking zoals die begin 2018 is ontvangen, ook als daar nog een procedure tegen loopt.

Al bij 1 kilo te veel fosfaat sprake van economisch delict

In principe is het zo dat al sprake is van een economisch delict als maar 1 kilo te veel fosfaat geproduceerd. Er bestaat dan de kans op een strafrechtelijke vervolging. In de Kamerbrief van 26 november 2018 kondigde Schouten aan dat wordt gehandhaafd vanaf maart 2019. Wel geeft de minister aan dat in fosfaatprocedure die nog onder de rechter liggen, waarschijnlijk in eerste instantie niet zal worden gehandhaafd.

De minister heeft tijdens het debat vorige week aangegeven dat ze overleg met de minister van justitie wil over een coulante benadering van deze bedrijven die nog geen duidelijkheid hebben. Maar dat ontzien zal waarschijnlijk hooguit uitstel worden. In al die gevallen geldt dan dat de fosfaatproductie over 2018 een feit is en niet meer valt bij te sturen.

Overtreding of misdrijf?

Te weinig fosfaatrechten betekent overtreding van art. 21b van de Meststoffenwet en is strafbaar gesteld in de Wet op de economische delicten. Als sprake is van opzet, wordt de overtreding gezien als een misdrijf, anders is het een overtreding. Volgens advocaat Esther Wijnne-Oosterhoff van Benthem Gratama advocaten in Zwolle moet er ernstig rekening mee worden gehouden dat het hebben van te weinig fosfaatrechten als een misdrijf gekwalificeerd zal worden.

Volgens de Wet op de economische delicten kan zo’n misdrijf bestraft worden met een gevangenisstraf van maximaal 6 jaar, een taakstraf of een boete van € 82.000. Is het een overtreding, dan kan een gevangenisstraf maximaal 1 jaar, een taakstraf of een boete van € 20.500 opgelegd worden.

Ontnemingen van onterecht verkregen winst

Wat echter waarschijnlijk veel zwaarder doorwerkt zijn de ontnemingsvorderingen wegens ‘wederrechtelijk verkregen voordeel’ zoals in art. 36e van het Wetboek van Strafrecht staat. Zeker als het verschil tussen het werkelijk aantal dieren en de toegekende fosfaatrechten groot is.

Daarbij wordt een schatting gemaakt van al het voordeel dat een bedrijf had door meer dieren te houden dan waarvoor rechten aanwezig waren. Dat het daarbij om zeer veel geld kan gaan, bleek onlangs toen de rechtbank in Den Bosch 6 pluimveehouders ruim € 830.000 aan ontnemingen oplegde. Zij hielden veel meer dieren dan wat volgens hun pluimveerechten was toegestaan.