Naarstige zoektocht naar ruimte in fosfaatbeleid

27-06-2018 Updated on: 20-01-2023

Management Binnenland

01-09 ZEEWOLDE, BEDRIJFSREPORTAGE BIJ TEUTELINK AAN DE WULPWEG. ©KASTERMANS STUDIO

Het Tweede Kamerdebat over het fosfaatrechtenstelsel is de laatste strohalm voor knelgevallen.

Hoewel het fosfaatrechtenstelsel ruim een half jaar van kracht is, verkeren veel boeren nog in onzekerheid. De Tweede Kamer debatteert woensdag opnieuw over het stelsel, waarbij de knelgevallenregeling en de invulling van de fosfaatbank centraal staan. Veel speelruimte is er echter niet.

Stallen niet vol door invoering fosfaatrechten

Honderden melkveehouders hebben na het afschaffen van het melkquotum ingezet op bedrijfsuitbreiding. Ze bouwden een moderne, innovatieve stal voor meer dieren dan ze op dat moment hadden, met een kostenplaatje dat mogelijk zou worden met een volle stal. Maar door de invoering van de fosfaatrechten, gebaseerd op de veestapel op 2 juli 2015, staan die stallen niet vol. Diverse pogingen van deze bedrijven om in aanmerking te komen voor de knelgevallenregeling, zijn gestrand.

‘Het debat woensdag in de Tweede Kamer lijkt de laatste mogelijkheid om via de politieke route tot een oplossing te komen. De situatie is echter weinig hoopgeven’

De groep ‘Innovatief uit de Knel’ diende meermaals petities aan in de Tweede Kamer en sprak intensief met ambtenaren op het ministerie om tot een oplossing te komen. Tevergeefs. Het debat woensdag in de Tweede Kamer lijkt de laatste mogelijkheid om via de politieke route tot een oplossing te komen. De situatie is echter weinig hoopgevend.

Knelgevallenregeling zo beperkt mogelijk houden

Van begin af aan is de inzet van het ministerie om de knelgevallenregeling zo beperkt mogelijk te houden. De ruimte voor de knelgevallen moet namelijk komen uit de generieke korting die voor alle melkveehouders geldt. Hoe meer knelgevallen gecompenseerd moeten worden, hoe groter de korting. Via de schriftelijke vragenronde van de Tweede Kamer werden ook nog diverse opties voorgesteld. Maar tot nu toe is dé oplossing niet gevonden.

Het sectorale fosfaatplafond voor de melkveehouderij is de grote boosdoener. In Brussel is vastgelegd dat de Nederlandse melkveehouderij niet meer dan 84,9 miljoen kilo fosfaat mag produceren. Uitwisselen van fosfaatruimte met andere sectoren is daardoor niet mogelijk, aldus het ministerie. De fosfaatruimte die beschikbaar komt door de warme sanering in de varkenshouderij of de fosfaatruimte die ontstaat door het aanstaande verbod op de nertsenhouderij zijn daardoor geen opties.

Fosfaatruimte creëren

Het creëren van fosfaatruimte door geëxporteerde mest niet mee te laten tellen, wordt door de Europese Commissie niet gehonoreerd. Brussel ziet het als oprekking van het fosfaatplafond. Fosfaatruimte creëren via aanscherpen van het fosfaatgehalte in het voer is volgens het ministerie ook geen optie. Op bedrijfsniveau kan dit nog een optie zijn, maar generiek niet omdat de diergezondheid en het dierenwelzijn niet in het geding mogen komen.

Het verstrekken van tijdelijke ontheffingen voor het fosfaatrechtenstelsel kan ook niet, omdat hiervoor wettelijk is afgesproken dat dit alleen mag aan jonge en grondgebonden boeren. Het fosfaatrechtenstelsel is in de huidige vorm goedgekeurd door Brussel in het kader van staatssteun, inclusief de knelgevallenregeling. Iedere aanpassing moet dus worden voorgelegd in Brussel.

Extra ruimte moet komen uit generieke korting

Los van de strikte Brusselse kaders is er ook weinig speelruimte binnen de kaders. De fosfaatruimte die er is, wordt al gebruikt. Extra ruimte zal dus moeten komen uit de lengte of de breedte: wil je extra knelgevallen compenseren, dan zal er generiek verder gekort moeten worden. Het zal vermoedelijk tot nog meer bezwaren leiden.

‘Het dossier heeft iets weg van het asieldossier; individuele gevallen zou je graag helpen, maar generiek weet je dat niet iedereen geholpen kan worden’

Minister Schouten heeft de moeilijke taak om het beleid uit te voeren. Het dossier heeft iets weg van het asieldossier; individuele gevallen zou je graag helpen, maar generiek weet je dat niet iedereen geholpen kan worden. Dat er een uitweg komt voor de knelgevallen die buiten de knelgevallenregeling vallen, moet tijdens het debat blijken. De kans lijkt niet groot.

Biologische boeren zien het somber in. Zij grijpen het debat aan om met trekkers in Den Haag een rouwstoet te vormen. Ze zien het fosfaatbeleid als doodsteek voor de biologische sector.