‘Met embryo’s sneller vooruit in fokkerij’

Vof Wiering is al vanaf 2012 deelnemer aan CRV’s embryo-programma (zie kader). De vennoten kopen jaarlijks circa 40 embryo’s die ze inzetten bij het ondereind van de veestapel. “Jaarlijks laten we bij 20% van het vee embryo’s plaatsen. Onze beste koeien worden geïnsemineerd met sperma van goede fokstieren en circa 25% van de veestapel met sperma van Belgisch Witblauwstieren. Bij de 20% beste pinken gebruik ik gesekst sperma”, vertelt Jacko Wiering.

Sneller genetisch vooruit

“Wij willen met inzet van embryo’s sneller onze fokdoelen realiseren”, zegt Wiering. “De genetische potentie van onze gehele veestapel gaat met inzet van genomics omhoog door hogere fokwaarden van Delta-dieren. We kunnen de beste vaarzen voor de fokkerij beter selecteren.”

Deelnemers aan het Delta Satellietprogramma kunnen kiezen uit zwartbonte of roodbonte Holsteinembryo’s en ontvangen embryo’s in de segmenten Better Life Gezondheid (BLG) en Better Life Efficiëntie (BLE). Wiering krijgt embryo’s uit beide segmenten. Met BLG fokt hij op gezonde en makkelijk te managen koeien. De BLG-embryo’s hebben een gemiddeld genetisch niveau van +6% voor dit kenmerk. Het landelijk gemiddelde 2016 van melkvee was +1%. Het fokkerijgetal BLE rekent met melkproductie, levensduur, voeropname, persistentie, laatrijpheid, tussenkalftijd en afkalfleeftijd vaarzen. De BLE-­embryo’s hebben een gemiddeld genetisch ­niveau van +10% voor dit kenmerk, het landelijk gemiddelde 2016 van melkvee was +0%.

Bij zijn keuze van ki-stieren let Wiering op bloedvoering, NVI, Inet en exterieur. “Momenteel laat ik Inet zwaarder wegen in combinatie met positieve gehaltes. Meer vet en eiwit levert extra rendement op en met koeien die langer mee gaan, heb ik minder jongvee ­nodig.” Wiering gebruikt CRV InSire ki-stieren zoals Esperanto, Finder, Empire, Ranger, ­Debark en dochtergeteste stieren Saxobeat en Danno en ook Adorable van Semex en Barclay, een Duitse stier. “Voor mijn roodbonte vee ­gebruik ik Anreli, een rode stier.”

Elk satellietbedrijf moet jaarlijks een minimaal aantal embryo’s afnemen en deelnemen aan MPR. Daarnaast heeft CRV het eerste terugkooprecht van de beste vaars- en stierkalveren die uit de embryo’s worden geboren. Voorwaarde voor deelname aan het Delta-Satellietprogramma is ook een hoge veterinaire status. Vof Wiering is tankmelk-negatief voor IBR, para-tbc, BVD, salmonella, leptospirose en neospora.

De stiervaders die CRV gebruikt, wisselen voortdurend, omdat het snel gaat in de fokkerij. Nu zijn bij zwartbont Esperanto, Ranger en Leonardo volop in beeld, bij roodbont Janko, Jetski en Goal. “Op CRV’s stierenkaart staat Lowlands Debark, een fokstier afkomstig van ons bedrijf. Deze is voortgekomen uit een embryo waaruit een vaarskalf is geboren dat niet werd teruggekocht. Dat vaarskalf vererfde in combinatie met Danno een stier met hoge genomics fokwaarden.”

Merkergeteste kalveren

Alle uit de embryo’s geboren kalveren worden gratis merkergetest. “Sinds 2012 heb ik daarmee steeds meer inzicht gekregen in het genetisch potentieel van mijn toekomstige veestapel.” Wiering laat ook het DNA-profiel en de fokwaarden van het overige jongvee bepalen op basis van neusswabs of haren die hij binnen twee dagen na de geboorte neemt.

Op basis van de genomics-uitkomsten bepaalt CRV welke kalveren het terugkoopt van de testbedrijven. Deze dieren worden na verdere selectie ingezet voor de topfok. CRV koopt ongeveer 1 op de 20 stierkalfjes terug van de testbedrijven voor een bedrag van € 1.000 per stuk en ongeveer 1 op de 12 vaarkalfjes voor € 3.000 euro per stuk. “De goedgekeurde stiertjes worden op een leeftijd van twee tot drie maanden opgehaald en gaan naar een ki-station. Als de erfelijke aanleg van een vaarskalf goed genoeg is, kan ze doorstromen naar het Dairy Breeding Center.” De overige vaarskalveren blijven op het satellietbedrijf en CRV volgt deze dieren om te zien of de genetische aanleg ook terugkomt in dierprestaties. De stierkalfjes geboren uit de embryo’s waarvan via het merkeronderzoek blijkt dat ze niet aan de fokkerij-eisen voldoen, verkoopt Wiering aan veehandelaren.

De veehouder zet jaarlijks 40 embryo’s in. Bij een drachtigheidspercentage van 65% worden hieruit 26 kalveren geboren. Bij een kalversterfte van 5% blijven er, na aftrek van de aan CRV teruggeleverde dieren, ongeveer 20 topgenetica-kalveren voor het eigen bedrijf over.

Kosten-baten

Embryo’s inzetten is duurder dan vaarzen en koeien laten insemineren. “Rietjes kosten € 25 per stuk, embryo’s kosten € 100 per stuk plus inzetkosten. Maar de winst komt op de langere termijn terug”, weet Wiering. “Het slagingspercentage van de embryo’s is 50%. Maar ik zie dat mijn best presterende koeien uit de embryo’s komen. Ook komt de genetische aanleg voor een duurzame productie voor de gehele veestapel op een hoger plan.”

Deelnemers aan het Delta satellietprogramma gebruiken al goede fokstieren voordat ze op de stierenkaart staan. Esperanto werd bijvoorbeeld al in december 2016 als stiervader ingezet. Pas in augustus 2017 was deze stier breed beschikbaar. “Daarmee hebben we al een voorsprong in de genetica van de vaderlijnen.”

In de praktijk blijken de Deltakoeien uit te blinken in lactatiewaarde en de stiertjes in ­hogere NVI en dat verhoogt het rendement van de veestapel. De gemiddelde verwachte fokwaarde van embryo’s op de satellietbedrijven is 320 NVI. Een embryo die 100 punten NVI meer scoort dan een reguliere dracht, levert een voordeel van € 140 per lactatie op. “Een gemiddelde lactatiewaarde van 110 levert niet alleen meer melk op, maar ook winst in levensduur, klauw- en uiergezondheid, vruchtbaarheid, afkalfgemak en voederconversie”, concludeert Wiering.