Doorzaai grasmat al snel lucratief

04-02 Updated on: 01-02

Management Binnenland

Foto: Henk Riswick

Duur voer maakt de investering in doorzaaien al snel lucratief. Het verlies aan ruwvoeropbrengst bij de huidige kostprijs is groter dan de kosten voor doorzaai. Dat geldt al bij slechts een paar procent open plekken.

De voerkosten nemen een flink deel van de kosten voor melkproductie in beslag. Dan gaat het niet alleen om aangekocht ruwvoer, maar ook om de kosten van eigen ruwvoer. Voorkomen van verlies van drogestofopbrengst en kwaliteit, door een matige graszode met open plekken te verbeteren, draagt bij in optimaliseren van de bedrijfseconomische cijfers. In dit geval het voersaldo.

Berekend verlies.

Graszaadproducent Barenbrug geeft aan dat het verlies van drogestofopbrengst het snelst te bepalen is door het percentage open plekken van een grasmat in kaart te brengen. Deze open plekken worden door slechtere grassen ingenomen met een veelal lagere drogestofproductie en kwaliteit.

Als uitgangspunt voor een hectare gras is een drogestofopbrengst van 10 ton droge stof genomen. Als er 7% open plekken vastgesteld worden, levert dat een opbrengstderving van 700 kilo droge stof.

Accountantskantoor Countus berekende medio 2023 de kosten van een kilo droge stof op € 0,25. Omgerekend levert dit dus een verliespost (minder waardeopbrengst) van € 175. Dat geldt als je zelfvoorzienend bent en dus het verlies van droge stof niet hoeft te compenseren met extra voeraankopen.

Voor wie tekort wel moet aanvullen via aangekocht voer betekent een verlies van 700 kilo droge stof gras met 930 VEM en 170 gram ruw eiwit per kilo droge stof omgerekend een verlies van 119 kilo eiwit en 651 kVEM.

Om dat te vervangen uit sojaschroot en graan is 160 kilo sojaschroot nodig (goed voor 70 kilo ruw eiwit en 160 kVEM) en 490 kilo graan (goed voor 490 kVEM en 49 kilo eiwit). Met marktprijzen van € 50 voor sojaschroot en € 25 voor graan per 100 kilo komt de aankoop van vervangend voer neer op € 200 per hectare. (zie tabel Kosten en gederfde inkomsten bij open plekken)

Doorzaaien

Om open plekken te herstellen is doorzaai de aangewezen actie. De kosten van doorzaai zijn rond € 75 voor bewerking met een Vredo door de loonwerker. Tel daar minimaal 10 kilo graszaad van € 6 bij en dan kom je uit op een totaal van € 135 per hectare. Dat is al nagenoeg break-even in de situatie als er geen aankoop van vervangend voer nodig is. Tom Niehof, productmanager bij Barenbrug zegt dat open plekken en de aanwezigheid van minder goede grassen effect heeft op de kwaliteit, conservering en smakelijkheid van het in te kuilen product. “Verbeteren van de samenstelling van de grasmat zal dus ook effect hebben in de drogestofopname van de koeien en de daarbij horende melkproductie.” Het financiële effect daarvan is niet meegerekend.

Als compensatie van het verlies van droge stof uit gras via aankoop nodig is, verdien je er bij dichtzaaien van 7% open plekken € 125 per hectare mee. Naarmate er meer open plekken zijn zal de benodigde graszaadhoeveelheid toenemen. Maar bij meer open plekken neemt ook het verlies aan potentieel drogestofopbrengst toe.

Een grasmat doorzaaien in de dichte zode heeft onvoldoende effect. Onderzoek van Herman de Boer (WUR) wijst uit dat doorzaaien in een dichte zode in het najaar niet leidt tot een hoger percentage goede grassen in het volgende voorjaar. Wel blijkt uit zijn onderzoek dat er bepaalde voorwaarden zijn die zorgen voor een hogere slagingskans en ontwikkeling van nieuwe spruiten. Dat zijn met name het uitvoeren van een eg-beurt in combinatie met kort maaien van de bestaande graszode om de concurrentie positie van het nieuw gezaaide gras te verbeteren.

Laat doorzaai slagen

Voorwaarde voor een financieel positief effect is dan wel dat de doorzaai ook slaagt. Zoals aangegeven is de combinatie van eggen en kort maaien een effectieve maatregel. In het vroege voorjaar hoef je niet te maaien. Wel blijft eggen als actie overeind. Om de concurrentie met de bestaande grassen te verhogen moet zo vroeg mogelijk worden doorgezaaid. Er zijn speciale doorzaaimengsels met hogere kiemkracht en kiemenergie die al vanaf 6 graden bodemtemperatuur aanslaan. De meeste grassen zijn dan nog in rust en zo krijgen de nieuw gezaaide grassen verhoudingsgewijs een voorsprong. Om de bestaande grasmat na start van de groei terug te zetten, heeft het de voorkeur om doorgezaaide percelen liefst eerst kort te weiden in plaats van te laten uitgroeien tot een maaisnede.

Meer open plekken bij verwijderen slecht gras

Met de graslandbewerking in het voorjaar beoog je de minder goede grassen, met name straatgras en ruwbeemd te verwijderen. Door deze actie verhoog je natuurlijk wel het percentage open plekken en is er dus meer graszaad nodig bij doorzaaien van de grasmat. Doorzaaien zorgt ervoor dat de al aanwezige en nieuwe open plekken gevuld worden. Zo worden matige grassoorten vervangen door hoogwaardig Engels raaigras. Omdat ruwbeemd een vrij agressieve vestigingscapaciteit heeft, is alleen straf eggen in het voorjaar zonder doorzaai onvoldoende. Dan zijn de open plekken binnen de kortste keren weer gevuld met ruwbeemd of straatgras.
Meer open plekken krijg je ook als je een onkruidbestrijding in het voorjaar toepast. Dat geldt dan vooral bij een chemische onkruidbestrijding tegen paardenbloem en zuring. Ook hier geldt dat doorzaai na deze actie nodig is. Als er een herderstasje staat of wat muur, maai je dat in de regel er wel uit.

Herinzaai onder vochtige omstandigheden

Als er te veel open plekken zijn of het aandeel goede grassen (Engels raaigras) daalt onder 60% dan wordt herinzaai aanbevolen. Inzaaien eind zomer, het begin van het najaar of in het vroege najaar geeft de beste slagingskans. De bodemtemperatuur is dan hoog. Randvoorwaarde is dan wel dat de bodem voldoende vochtig moet zijn, of moet worden gemaakt. Ook na inzaai is de vochttoestand belangrijk. Na opkomst eerst een keer licht weiden of een lichte maaisnede uitvoeren.
Overweeg slecht grasland eerst te rouleren met mais. Scheur het slechte grasperceel en zaai na de maisoogst direct in. Eventueel kan na de maisteelt een tussenteelt met graan uitkomst bieden om in het opvolgende jaar onder de beste omstandigheden in augustus herinzaai uit te voeren, zeker als er ook vlinderbloemigen worden gezaaid zoals klaver. Gescheurd grasland geeft zoveel voedingsstoffen dat een bemesting voor de maisteelt in de regel achterwege kan blijven. Zo nodig kan voorafgaand aan scheuren eerst een kweekbestrijding toegepast worden.

Management voor behoud goede grassen

Engels raaigras gedijt goed onder intensief beheer. De trend naar vierwekelijks maaien na de eerste snede past dus naadloos in het verbeteren van de concurrentiepositie van Engels raaigras ten opzichte van minder goede grassen zoals ruwbeemd en straatgras. Ook kweek ontwikkelt zich slecht onder intensief beheer en kan zelfs teruggezet worden. Dat geldt ook voor andere minder goede grassen.

Twee keer per jaar een onderhoudsbeurt met een graslandverzorgingsmachine in combinatie met bijzaaien met 5 a 10 kilo graszaad houdt de conditie van het zodenbestand optimaal. Met een verzorgingsmachine wordt een gecombineerde bewerking uitgevoerd van egaliseren, eggen, doorzaaien en aandrukken van de bovengrond door rollen. Met name dit laatste zorgt voor een hogere slagingskans van het doorzaaien.

Straatgras en ruwbeemd zijn zogenoemde ‘volggrassen’. Zolang er Engels raaigras staat, krijgen deze matige grassoorten weinig kans. Als er door omstandigheden echter open plekken vallen, zijn deze grassen vaak sterker en agressiever in vestiging dan Engels raaigras. Denk aan wegvallen van Engels raaigras door hitte of droogte, of door een verslechterde toestand of lokale verdichting van de bodem door wateroverlast of te vroeg berijden. Dat vermindert het grasbestand. Bij uitval is het goed de oorzaak te achterhalen. Als het gaat om ‘fouten’ in de bodem blijft, zonder herstel, het gras op deze plaatsen steeds opnieuw uitvallen.