De boer wil zijn verdiende loon

De agrarische sector heeft twee gezichten. Het ene is dat van sterke agribusiness bedrijven, internationaal actief en vaak met mooie groeicijfers. Klaar om meer kennis en producten te exporteren en zo de wereld te helpen voeden. Politici en bestuurders roemen onze rol als gidsland. Deze groep bedrijven is ontstaan uit de Nederlandse land- en tuinbouw en heeft er veel aan te danken. Het andere gezicht is dat van boeren en tuinders die vaak moeite hebben om het inkomen op peil te houden. Te veel boeren en tuinders kunnen niet voldoende investeren in de toekomst van hun bedrijf. Daardoor vindt minder innovatie plaats en verliezen zij hun internationale voorsprong. Dit geldt ook voor agribusiness bedrijven. Immers kennis en innovatie zijn de basis voor hun internationale succes. De kracht van Nederland zit juist in de combinatie. Zonder sterke thuismarkt met vitale boeren en tuinders boet ook onze agribusiness in aan kracht.

Onze kracht is ook onze zwakte

De Nederlandse boer en tuinder is sterk gericht op efficiency, kostprijsverlaging, schaalvoordelen en techniek. Meer met minder. Daarin zijn we wereldberoemd en gidsland. De VS en Brazilië zijn kampioen in vierkante meters, wij zij kampioen op de vierkante meter. De behaalde efficiency voordelen zijn echter doorgegeven aan de volgende schakels in de keten. Deze schakels én de consument zijn lachende derde. Oxfam Novib onderzocht dat geen land ter wereld een beter en goedkoper voedselpakket heeft dan Nederland. Productiviteit zit in onze genen. De focus op efficiency en productiviteit is niet alleen bij boeren en tuinders groot. Ook adviseurs en leveranciers hebben er veel aandacht voor. Zij zijn er voor opgeleid en hechten er veel belang aan, ook ABN AMRO. We zijn allemaal productiviteit kanjers.

De markt bepaalt je inkomen

Verbetering van marge kan echter ook ontstaan door hogere opbrengsten. Juist daar liggen kansen omdat de markt aan het veranderen is. In het rapport  ‘in concept naar de consument’ en ‘vers 2020’ schetsen we trends in Nederland en West Europa. Consumenten, supermarkten en foodservice bedrijven zijn op zoek naar voedsel met een verhaal. Niet zomaar een verhaal, een goed en authentiek verhaal. Oorzaak is het ontbreken van vertrouwen en de behoefte aan herkenbaarheid. Het segment tussen biologisch en standaard voedsel groeit harder dan wij eerder dachten. In 2020 zal 40 procent van het in Nederland verkochte verse voedsel (vlees, eieren, groente, fruit en zuivel) in dit tussensegment vallen. Deze producten worden geproduceerd in stabiele relaties tussen leverancier en afnemer (ketens). Deze veranderingen bieden kansen voor boeren en tuinders om hun marge te verbeteren.

Produceren in keten is geen doel op zich

Produceren in ketenverband is geen garantie voor een hoger inkomen en productiviteit blijft belangrijk. Het vraagt om ondernemerschap en om focus op markt en afnemers. De zuivelsector bewijst dat produceren in stabiele ketens helpt om zelfs internationaal te bouwen aan meerwaarde. De melkprijs ligt in Nederland al jaren ruim boven het Europees gemiddelde. Als producent van groente, fruit, vlees of eieren is het verleidelijk om te kiezen voor de afnemer die het best bij je past. Maar is dit ook de keten die jouw product het best tot waarde brengt?

Boeren en tuinders kunnen het niet alleen

Echte verandering van focus is alleen mogelijk als ook de adviseur of de leverancier mee doet en zich verdiept in de markt. Hij is als geen ander in staat om ondernemers te adviseren waar mogelijkheden en waar valkuilen liggen. Dat biedt ook kansen voor adviseurs en bedrijven die hier goed op in spelen. Ketendenkers zijn vaak de krachtigste ondernemers en gewilde relaties.

Wat zou het mooi zijn als we in 2020 terugkijken en zeggen. Dat marktgericht produceren is zo verkeerd nog niet. Inkomens van boeren en tuinders zijn verbeterd en stabieler geworden. Er is weer ruimte om te investeren. En producten met een verhaal hebben ook nog eens het imago van de land- en  tuinbouw versterkt.