‘Bio wil af van negativiteit’

“Er zijn in de afgelopen jaren veel nieuwkomers en omschakelaars bijgekomen in de biologische melkveehouderij”, zegt Sybrand Bouma, voorzitter van de vereniging voor biologische melkveehouders Natuurweide. “Het is ongelooflijk hoe gemakkelijk de markt deze extra biomelk heeft opgenomen. Dat biedt perspectief. Belangrijk is dat de markt niet verstoord wordt. Daarin zijn we voor een deel afhankelijk van de overheid. Als bedrijven om zeep geholpen worden door regelgeving of als er een verkeerde stimulans komt voor omschakelaars, gaat dat de boel bederven.”

Is er momenteel ruimte voor nieuwe biologische melkveebedrijven?
“Ja, het kan zijn dat een aantal spelers een wachtlijst hanteert, maar in principe is er ruimte. Helemaal zodra de Aanvullende Normen in werking treden. Die hebben links en rechts toch wel impact.”

Een punt van zorg in de Aanvullende Normen (zie kader) is het maximaal aantal van 6,5 koe per hectare beweidbaar oppervlak. Is dit opgelost?
“Ja, dat is voor sommige bedrijven een lastig punt. We zien dat iedereen die wil aan deze eis kan voldoen. Voor probleemgevallen zoekt een geschillencommissie naar een oplossing.”

Kom je dan niet snel in een grijs gebied?
“Dat valt wel mee. Biologische bedrijven willen allemaal weiden en in normale jaren kunnen ze allemaal ruimschoots aan de eisen voldoen. Nu leggen wij alleen de lat wat hoger en dat kan in extreme jaren, zoals de droogte afgelopen jaar, op sommige bedrijven tot problemen leiden. Zaken als een te kleine huiskavel of wisselteelt zijn geen valide argumenten. Voor de geschillencommissie draait het om onmacht of onwil.”

Waarom staat op de website van Natuurweide geen sanctioneringsbeleid?
“Het is aan de zuivel om te bepalen wat ze doen met bedrijven die niet aan de normen voldoen. Dat kan verschillen per onderneming.”

Maar dan kan het zo zijn dat een zuivelonderneming er niets mee doet?
“Ja, in theorie kan dat. Maar nagenoeg alle zuivelaars zijn bij het initiatief betrokken en staan erachter. Het zou wel heel raar zijn als zij 1 januari zeggen: ‘we hebben hier nu een prachtig instrument, maar wij gaan het niet gebruiken’.”

Komen de Aanvullende Normen onder het EKO-keurmerk?
“Dat is nog niet helder. We zouden het EKO-keurmerk graag exclusief gebruiken voor onze Aanvullende Normen. Daarover lopen nog gesprekken. We willen in ieder geval beter voor het voetlicht krijgen wat wij als biologische sector doen en vinden dat daar een betere prijs tegenover moet staan. Dat moet in de markt worden verdiend. Of dat lukt, zal komend jaar blijken.”

Circa veertig biologische melkveebedrijven doen niet mee. Is het werken met twee biologische melkstromen niet verwarrend?
“Iedereen, dus bijvoorbeeld ook de biologische zelfzuivelaar, mag zich bij ons initiatief aansluiten. Het is niet zo dat het exclusief is weggelegd voor leden die nu voor de Aanvullende Normen gecertificeerd zijn. Daarnaast is goede communicatie naar de consument heel belangrijk. Daar zijn we hard mee bezig.”

Zijn de Aanvullende Normen niet bedoeld om import van biologische melk te bemoeilijken?
“Dat was niet de opzet, maar is wel een indirect gevolg. Vooralsnog kan die melk immers alleen uit Nederland komen. Ook Arla, die voorheen veel biologische melk importeerde, werkt mee aan ons initiatief en is nu overgeschakeld op Nederlandse melk. Het buitenland bekijkt met ontzag ons systeem. We hadden het eerst helemaal niet zo in de gaten, maar wat hier gebeurt, is uniek. De hogere standaard voor biologische melk die wij straks hanteren, is door boeren ontwikkeld, niet door zuivelaars.”

Natuurweide groeide in een jaar tijd van tweehonderd naar driehonderd leden. Wat is de driver?
“De behoefte aan één geluid vanuit de biologische sector na de invoering van fosfaatrechten. In het stikstofdossier speelt eigenlijk hetzelfde. Je hoort in dit soort situaties ‘en bloc’ te staan. Dan treed je krachtig naar buiten toe en word je gehoord. Dat besef is er.”

Wordt er voldoende naar de biologische melkveehouders geluisterd?
“De kritiek van uit de reguliere melkveehouders is soms niet mals, terwijl wij alleen maar opkomen voor onze belangen. Dat moeten we toch doen? We zijn ervan overtuigd dat we een afgebakende groep zijn met een goed verdienmodel met een werkwijze met positief effect op natuur en milieu. De politiek maakte bij de invoering van fosfaatrechten duidelijk dat dit niet voldoende is voor een uitzonderingspositie. Ons doel is dan ook om een brede beweging op gang te brengen. Niet als actiegroep, dat zijn we niet. Maar samen met consumenten en burgers optrekken om een duidelijk signaal af te geven in Den Haag. Qua aantallen gaan we het nooit winnen, dus is het zaak dat we als minderheid ruimte krijgen om er te zijn.”

Wat is de rol van Natuurweide bij SOS-Bioboeren?
“Daar zijn wij niet bij betrokken. Eerder wel bij de SOS-groep, maar deze bestaat niet meer. De stichting SOS-Bioboeren focust vooral op rechtszaken rondom fosfaatrechten en spreekt niet namens de gehele sector.”

Is dat niet jammer?
“Wij schatten in dat de juridische procedures niet veel soelaas brengen. De juridisch weg is ook nog eens traag en gigantisch kostbaar. Dat brengt veel negatieve emoties met zich mee en dat zijn onze leden zat. We merken dat zij deze positieve blik vooruit ervaren als een verademing, ook al zitten enkelen zwaar in de problemen rondom deze rechten. Het is wel jammer dat we al zo snel weer geconfronteerd worden met een nieuw probleem, de stikstof, wat niet ons probleem is. Biologische melkveehouders moeten het juist van hun positieve insteek hebben. Met een positieve blik naar je bedrijf kijken en werken met datgene wat je aangeboden krijgt vanuit de natuur. Daar halen ze kracht uit.”

Is de invoering van fosfaatrechten voor Natuurweide dan een gelopen race?
Het is een lastig vraagstuk. Natuurlijk hadden we meer ruimte gewild en zouden we ruimte willen benutten uit de fosfaatbank. We zoeken een andere oplossingsrichting voor de hele biologische sector waarin we ook op dat vlak wat kunt betekenen. Maar we hebben tijd nodig, tijd die er niet is. De eerste bedrijven zijn al omgevallen, puur vanwege de fosfaatwetgeving. En nu zijn er ook al de eerste serieuze knelgevallen in het stikstofdossier. Juist bij Natura 2000-gebieden zitten veel biologische landbouwbedrijven. Als de regelgeving doorgaat zoals aangekondigd, zijn die bedrijven eigenlijk nu al ten dode opgeschreven. Doorboeren op zo’n locatie kan nog wel een tijdje, maar bij herfinanciering of verkoop van het bedrijf merk je dat je zwaar bent getroffen. Terwijl juist een biologisch bedrijf op zo’n plek een geweldige rol kan vervullen.”

En wat als er fors geld voor opkoop tegenover staat?
“Dat moet dan op biologische gronden, dus een hogere waarde dan voor een regulier bedrijf. Maar het is idioot om biologische melkveebedrijven bij Natura 2000-gebieden uit te kopen ten gunste van uitbreiding van industrie, de Rotterdamse havens of Schiphol. Wij werken niet vervuilend. Waarom zou je ons dan weg willen hebben? Dat moeten burgers zich ook afvragen. Dan gaat het blijkbaar helemaal niet om die Natura 2000-gebieden. Dan zijn er blijkbaar andere belangen. Daar mag men wel eens open over zijn. Dat is wat de consument, de burger, de kiezer in Nederland moet weten. Dat is wat speelt, ook voor de gangbare landbouw. Ook die wordt met extra eisen opgezadeld om de economie draaiende te houden.”