Asbestsanering moet sneller

In Den Haag vindt overleg plaats over de route richting het moment (1 januari 2024) dat al het asbest van de Nederlandse daken verdwenen moet zijn. Er is twijfel over de haalbaarheid van dit gestelde doel.

De deadline voor het verwijderen van asbestdaken nadert met rasse schreden. Over zo’n 5,5 jaar moet al het asbest van de Nederlandse daken zijn verwijderd. Veel melkveehouders hebben al stappen gezet, maar tegelijk is er nog een grote groep, zowel kleine als grotere bedrijven, die aan de bak moet. De ondernemersvraag: nog even wachten of doorpakken? blijkt niet zo gemakkelijk te beantwoorden. Zaken als fosfaat en grondgebondenheid ­maken de beslissing niet gemakkelijker. Wel is duidelijk dat het voor de overgebleven groep de hoogste tijd is voor een goed plan.

Evaluatie

Het landelijke stimuleringsprogramma Agro Asbestveilig heeft in de afgelopen jaren een belangrijke rol gespeeld in het proces van ­asbestverwijdering. Momenteel staat het ­project ’on hold’ en sinds eind vorig jaar is de sector in overleg met betrokken autoriteiten over een mogelijk vervolg. Een moment van evaluatie is belangrijk aangezien er bij betrokkenen veel twijfel bestaat over de haalbaarheid van de gestelde doelen voor 2024. Sterker, de kans dat deze doelen bij de huidige werkwijze worden gehaald, is onwaarschijnlijk. De landbouwsector zou graag een aantal zaken aangepast zien om het saneringsproces te kunnen versnellen. Er vindt ­onderzoek plaats of voor sanering van landbouwbedrijven dezelfde regels noodzakelijk zijn als bij de sanering van huizen in stedelijk gebied. Ook vormen het beperkte aantal saneringsbedrijven en het financieringsvraagstuk belemmeringen. Gerbrand van ’t Klooster, coördinator ruimtelijke ordening LTO, geeft aan dat het om een complex vraagstuk gaat waar meer zaken aan de orde komen dan alleen het saneren van asbest. Er wordt gekeken of de saneringswerkzaamheden met andere zaken vallen te combineren. Denk ­bijvoorbeeld aan de ruimte-voor-ruimteregeling. Hoewel de werkzaamheden van Agro Asbestveilig momenteel op een laag pitje staan, gebeurt er lokaal volgens Van ’t Klooster nog steeds veel, bijvoorbeeld door vraagbundeling. De bijdrage van dit soort lokale initiatieven moet volgens hem niet worden onderschat. Hij ziet als voornaamste doel van LTO Nederland om zo goed mogelijk te faciliteren en de totale kosten zo laag mogelijk te houden.

Nog geen wet

Hoewel in ieder geval de landbouw ervan doordrongen lijkt dat het asbest van de daken moet, is opvallend dat het verbod nog steeds niet bij wet is vastgelegd. De Tweede Kamer buigt zich naar verwachting in de tweede helft van dit jaar opnieuw over dit dossier. Eerdere vragen over handhavingsproblemen zouden zijn opgelost. Ondanks het feit dat er nog geen wet ligt, is de kans op uitstel volgens betrokkenen klein, vooral gezien de lange aanloop die richting het verbod is genomen. Ook gaf het ministerie van Infrastructuur en Milieu onlangs nog aan dat van uitstel van het in 2012 aangekondigde verbod op asbestdaken geen sprake is.

Directeur Joost Overbeek van Rombou advies is ervan overtuigd dat de grotere ondernemingen hun zaken tijdig regelen. Wel wijst hij op het belang van een goede planning. Ondernemers moeten het vervangen van asbesthoudende dakbedekking inpassen in de bedrijfsvoering en plannen voor bedrijfsontwikkeling. Hoe lang gaat betreffende stal nog mee? Wat leg ik terug? Wat is prijstechnisch het beste moment? Uiteindelijk is het aan de ondernemer om het juiste moment te kiezen.

Wachten en hopen op extra subsidie is een optie, al acht Overbeek de kans niet heel groot dat er nieuwe subsidiemogelijkheden, sec voor het verwijderen van asbest, bijkomen. Provinciaal ziet hij dat het eerder minder wordt. Wel acht hij het mogelijk dat er ­ander soort subsidies komen in een breder perspectief van duurzaamheid. Bijvoorbeeld combinaties met thema’s als energietransitie of biodiversiteit.

Van ’t Klooster noemt de hoop op nieuwe subsidies vooral ‘wishful thinking’. Daarbij geeft hij aan dat het 10 jaar geleden waarschijnlijk goedkoper had gekund zonder subsidie, al speelt hierin wel mee dat de regelgeving in de loop der tijd is aangescherpt. Wachten is ook een risico vanwege het feit dat de druk om asbest te verwijderen toeneemt, wat een negatief effect kan hebben op de prijzen. Tegelijk is het wel zo dat nieuwe technieken de kosten van asbestsanering komende jaren mogelijk kunnen drukken. Kortom, er zijn veel variabelen.

Subsidie

Naar schatting ligt er in de Nederlandse landbouw nog zo’n 90 miljoen vierkante meter aan asbest op de daken van stallen en schuren. Melkveehouders kunnen gebruikmaken van een rijkssubsidie van € 4,50 per vierkante meter tot een maximum van € 25.000. Dit jaar stelt de overheid voor deze regeling € 17,5 miljoen beschikbaar. Het gaat om een deel van een totaalbedrag van € 75 miljoen, dat tot 2019 beschikbaar is gesteld voor asbestsanering. Dit lijkt veel geld, maar is bij lange na niet voldoende om al het asbest met subsidie te verwijderen. Wel kan er in een aantal provincies aanvullend gebruik gemaakt worden van provinciale subsidies, al is de populaire subsidieregeling Asbest eraf zon erop in alle provincies opgebruikt. Ook zijn er provincies die geen subsidie verstrekken, maar wel geld beschikbaar stellen voor het leveren van ondersteunende diensten om het saneringsproces zo soepel mogelijk te laten verlopen. Voor puur en alleen het saneren van asbest houdt Rombou een bedrag aan van € 8 tot € 15 per vierkante meter. De kosten zijn opgelopen als gevolg van stijgende bouwkosten als algehele trend. Natuurlijk houdt het bij deze kosten niet op en moeten er ook kosten voor vervangende dakbedekking al dan niet in combinatie met zonnepanelen worden meegerekend.

Deadline

De gevolgen voor het niet halen van de deadline zijn moeilijk in te schatten. Feit is dat de overheid een en ander nog niet heeft vast­gelegd in een wet, maar wel kenbaar heeft gemaakt dit te gaan doen. Het zou volgens Overbeek goed kunnen, dat veehouders die de deadline niet halen door middel van een last onder dwangsom of bestuursdwang ­gedwongen worden de asbestdaken alsnog op eigen kosten te verwijderen. Los daarvan geeft hij aan dat asbest en alle gevolgschade straks buiten de verzekeringspolis valt met alle risico’s voor de ondernemer van dien. Met andere woorden, door tijdig het asbesthoudend materiaal van daken te verwijderen kan een ondernemer een hoop risico’s uitsluiten, ook al levert een investering in asbestsanering niet direct geld op.