Aan de slag

De stikstofemissie moet omlaag, maar onduidelijk is nog met hoeveel. De oplossingsrichting is ook al bekend: minder eiwit in het voer, meer weiden en mest verdunnen met water. Dat worden ook wel ‘no-regret’-maatregelen genoemd: maatregelen waar je geen spijt van zult hebben.

De stikstofcrisis houdt nog aan. En dat zal ook nog wel even duren. Het is lastig om te begrijpen wat er allemaal speelt, en verschillende partijen zijn het niet met elkaar eens. Dat is wel duidelijk. Wat ook duidelijk is dat de stikstofemissie omlaag moet, maar onduidelijk is nog met hoeveel. De oplossingsrichting is ook al bekend, want daar zijn het Landbouw Collectief en de overheid het wel over eens. Beide noemen minder eiwit in het voer, meer weiden en mest verdunnen met water.

Je hoeft dus niet te wachten met het nemen van maatregelen totdat de beleidskaders helemaal bekend zijn. Je kunt nu al aan de slag om de emissie te verlagen. Want heel grote investeringen vergen maatregelen als ‘minder eiwit voeren’ en ‘meer weidegang’ nu ook weer niet. Of ‘de mest verdunnen met water’.

Kun je met een sleepslang water aan de mest toevoegen tijdens het uitrijden? Dan is dat ook landbouwkundig nu al aan te bevelen, want de opname van stikstof door de plant lijkt hierdoor beter te gaan. Waarschijnlijk ook op zandgrond, met de zodenbemester. Hoewel de effecten, ook voor emissie, nog niet bemeten zijn. Dat meten moet dan overigens nog wel gebeuren. Want ‘meten is weten’.

‘Minder eiwit voeren’, ‘meer weiden’ en ‘mest verdunnen met water’ worden ook wel ‘no-regret’-maatregelen genoemd. Maatregelen waar je geen spijt van zult hebben. Verschillende projecten hebben bewezen dat deze maatregelen effectief zijn, zonder negatieve gevolgen voor het inkomen.

Bij de ‘Proeftuin Veenweide’ haalden de veehouders met deze maatregelen ruim 20% emissiereductie. En er leek meer haalbaar, want de maatregel minder eiwit ­voeren was nog maar beperkt uitgevoerd door de deelnemende veehouders in het veenweidegebied. Goede kansen voor emissieverlaging dus.

Elke melkveehouder kan nu al aan de slag. Begin met kleine stapjes, zeker als het beleidskader nog niet helder is. Want dan voorkom je extra kosten. Ga bijvoorbeeld ­alvast aan de slag om het ruw eiwit (RE)-gehalte in het rantsoen te verlagen. Gemiddeld lag het RE-gehalte van het rantsoen van de melkveestapel in 2018 boven de
165 g/kg. Zou dat niet 5 g/kg omlaag kunnen, zonder dat de melkproductie daardoor daalt?

In het project Koeien & Kansen gaan we het ook doen. Verkennen of het RE-gehalte in het rantsoen gemiddeld in het jaar 2020 onder de 155 g/kg kan. Alle zestien melkveehouders gaan hiermee aan de slag. De resultaten brengen we in beeld. Rantsoen, stikstofexcretie, emissie, melkproductie, maar ook de ervaringen van de deel­nemende melkveehouders. Verder werken we in Koeien & Kansen aan de ‘BES-pilot’. Een proef om meer dierlijke mest te gebruiken dan momenteel wettelijk is toegestaan, waarbij dan kunstmeststikstof wordt ingeleverd. Meer eigen mest, minder bedrijfsvreemde mest past ook goed bij ‘kringlooplandbouw’.

Het risico van extra ammoniakemissie ligt dan wel op de loer. Extra emissie mag niet, dat is de randvoorwaarde van de overheid bij dit onderzoek. Daarom zullen deze melkveebedrijven ook hun mest met water verdunnen bij toedienen. We hebben goede verwachtingen van ­positieve resultaten, maar we rapporteren het ook als de resultaten tegenvallen.