Rap marktherstel maar geen prijsgaranties

De zuivelmarkt krabbelt sinds maart ongekend rap op, maar garanties voor blijvend betere prijzen zijn er niet. Oude voorraden, een hardere euro en meer concurrentie bedreigen blijvend marktherstel in de Europese Unie.

Misschien iets beter dan 2016. Dat was tot medio maart nog de verwachting in de Europese zuivel over melkprijsjaar 2017. Amper
4 maanden later kon iedereen ervaren dat het behoorlijk anders zit. Het wordt niet als in 2013 of 2014, maar de maandelijkse uitbetaalprijzen van veel verwerkers zitten al stevig boven de 40 cent per kilo.

Het is de keerzijde van de volatiliteit die de zuivelmarkt in 2015 en 2016 zo lang laag hield. Er zijn marktkenners die menen dat ze het verloop van de zuivelmarkt kunnen uitspellen, maar de praktijk is iedere keer weer verrassend. Dat is omdat de wereldwijde zuivelmarkt nog steeds niet goed wordt begrepen. Betrouwbare cijfers over grote markten als China ontbreken en ook komen iedere keer weer nieuwe factoren in het spel.

Het duidelijkst blijkt dat bij de sterk gestegen vraag naar en de spectaculair gestegen prijs van melkvet. Een jaar lang een iets lagere productie van melkvet die samenvalt met een omslag in het denken over melkvet. Het veranderde van taboe-product in een gezondheidsbevorderend ingrediënt. De boter- en roomprijzen gingen in anderhalf jaar tijd enkele malen over de kop. De pieken en dalen zijn nog groter. In maart 2016 verkocht het Duitse DMK boter aan de Duitse ­supers voor € 1,70 per kilo. Begin augustus legden sommige grote kopers al een prijs vast van € 7,00 per kilo. Alleen al in de EU wordt het botertekort dit jaar geschat op zo’n 60.000 ton. Het ziet ernaar uit dat de boter- en roomprijzen nog wel even hoog gaan blijven.

Poederprijs bleef hangen

Tegelijk met de boterprijs bleef de mageremelkpoederprijs hangen op of net boven het niveau van de interventieprijs. Mageremelkpoeder (SMP) bevat het eiwitgedeelte van melk. Hiervan was en is er geen tekort. Op twee momenten leek de SMP-prijs weer ­omhoog te gaan in de EU. Door bewust of ­onbewust handelen van de Europese Commissie is die beweging de kop ingedrukt. ­Gevolg is een blijvend lage prijs en een vrijwel even grote interventievoorraad als een jaar geleden.

Dat is heel vervelend voor de melkpoederproducenten. Zij zien hun concurrentiepositie ­teruglopen ten opzichte van de andere zuivelspelers. Tegelijk met SMP is ook de prijs voor vollemelkpoeder achtergebleven.

Foliekaas flink aangetrokken

Toch zucht niet het hele eiwitsegment onder de lage prijzen. De kaasproducenten zagen de foliekaasprijs sinds voorjaar 2016 stijgen van krap € 1,65 per kilo naar € 3,60 in juli. Sindsdien is de kaasprijs iets gezakt, vooral vanwege zomerslapte. De voorraden zijn klein en de vraag van binnen de EU blijft goed. Export is lastiger vanwege de harde euro.

Producenten als DOC Kaas, moederbedrijf DMK, concurrent Royal A-ware en ook FrieslandCampina profiteren volop van de hoge prijzen. De verwachting is dat deze prijzen de komende maanden stand houden. Of ze ook het record van eind 2013 zullen breken, is de vraag. Een lastiger exportmarkt en meer concurrentie van de VS kunnen roet in het eten gooien.

In de voorbije jaren had de Europese zuivel het geluk dat de koers van de euro relatief gunstig uitpakte tegenover de dollar. Daardoor kon het scherp exporteren. Die situatie is nu gedraaid. Wel komt het huidige markt­herstel goeddeels uit de eigen regio. Achtergebleven vraag uit China kan nog een nieuwe impuls geven. Daar lijkt meer import nodig. De markt is en blijft echter ongewis. Bij alles is de mondiale melkproductie niet gedaald.