Bedrijfsovername is een balans tussen geld en gevoel

De gemiddelde balanswaarde van melkveebedrijven is in twintig jaar tijd gestegen van zo’n 1,4 miljoen euro naar 3,4 miljoen euro. Het grootste deel van deze stijging komt op het conto van de waarde van de grond. Enerzijds door schaalvergroting, anderzijds door waardestijging van de grond. De samenstelling van het vermogen is daarmee veranderd. Door de afschaffing van de melkquota in 2015 is de post immateriële activa in waarde afgenomen. Hierbij gaat het om de waarde van aangekocht melkquotum. Als reactie op de afschaffing hebben melkveehouders geïnvesteerd in de uitbreiding van gebouwen, de stalcapaciteit.

Ouders in een spagaat

De waarde van de boerderij is hoog ten opzichte van het rendement dat via de bedrijfsexploitatie kan worden gemaakt. Ouders en opvolger(s) moeten nagaan wat dit voor hun positie betekent én voor de situatie van de andere kinderen. Het is van alle tijden dat de opvolger de boerderij voor een lagere waarde overneemt en/of een deel geschonken krijgt. Maar vandaag de dag zien we ouders vaker in een spagaat. Het verschil tussen hun kinderen door een bedrijfsovername wordt (te) groot.

In kaart brengen

Het is dan ook extra belangrijk om deze zaken in een vroeg stadium in kaart te brengen. Dit begint al bij de keuze voor toetreding tot de maatschap of firma van de potentieel opvolgende zoon of dochter.

Hierbij kunt u de volgende vragen stellen:
• Zijn er mogelijkheden om eigendom en ondernemerschap gedeeltelijk los te koppelen?
• Hebben we een familieconvenant? Hierin geeft u de onderlinge relatie weer tussen de familieleden en hun relatie met het bedrijf en kapitaal. Dit is een zeer nuttig hulpmiddel in aanvulling op het maatschap- of firmacontract.

Valkuilen bij overname

Gaat u voor een bedrijfsovername, probeer de volgende valkuilen dan te vermijden:
• Automatische toetreding in samenwerking.
• Het bedrijf is niet klaar voor overname.
• Onvoldoende aandacht voor emotionele aspecten.
• Een ongelijk verwachtingspatroon.
• Het proces niet de tijd gunnen die het verdient.
• Geen overleg met of uitleg geven aan de broers en/of zussen.

Tips voor goede communicatie

• Wees een OEN (open, eerlijk en nieuwsgierig).
• Laat OMA thuis (oordeel, mening, adviezen).

• Neem ANNA mee (altijd navragen, nooit aannemen).
• Gebruik LSD (luisteren, samenvatten en doorvragen).
• Denk op NIVEA (niet invullen voor een ander).

Advies

In veel samenwerkingsovereenkomsten staat dat bij de bepaling van de overnameprijs voor de grond wordt uitgegaan van de waarde in verpachte staat. Mijn advies is om na te gaan of dit bij u ook het geval is en of u dit niet zou moeten aanpassen. U zou bijvoorbeeld uit kunnen gaan van de waarde, waarbij nog een lonende exploitatie mogelijk is. Het is hierbij uiteraard wel belangrijk om de positie van de andere kinderen (de niet-overnemers) in het oog te houden.