Foto: Jan Willem van Vliet
Voor eigen ruwvoer wordt vaak gerekend met een kostprijs van 15 cent per kilo droge stof. De dure kunstmest, brandstof en rente stuwen dit jaar de kosten per hectare met €634 op naar €2.963. Met een iets lagere opbrengst door droogte zit de kostprijs nu rond 25 cent.
Ruwvoer wordt op veel bedrijven ondergewaardeerd. Hoewel iedereen eigen ruwvoer belangrijk vindt, wordt er in de kostensfeer lang niet overal juist over gedacht. ‘Het ligt er toch al’, wordt vaak gezegd. Maar dat is niet de juiste benadering. “Er worden kosten gemaakt om eigen ruwvoer te winnen en dus moet je je eigen ruwvoer goed op waarde schatten”, vindt Rick Hoksbergen, branche-expert melkveehouderij bij Countus.
Op verzoek van Melkvee100Plus maakte Countus een inschatting van de kosten van eigen ruwvoer voor het jaar 2022. Dit is vergeleken met de kosten van 2021. Samengevat is de conclusie dat eigen ruwvoer dit jaar ruim 26 cent per kilo droge stof kost; bijna 8 cent per kilo droge stof meer dan in 2021. Deels komt dat door gestegen kosten, maar ook de lagere opbrengst door droogte tikt door.
Alles duurder
Hoksbergen ziet in de kostenberekening dat de kosten over de hele linie zijn gestegen. Dat begint al met de directe kosten waarbij kunstmest het hardst doortikt. De prijzen voor de standaard kunstmeststof KAS zijn gestegen van zo’n € 25 in 2021 naar gemiddeld ruim € 60 per 100 kilo in 2022. Dat brengt de kosten per hectare bijna € 230 per hectare omhoog. Het totaal van de grond en hulpstoffen stijgt zo naar € 494 per hectare in 2022.
Brandstof drukt op twee posten
De bewerkingskosten per hectare uitgevoerd door derden lag in 2021 gemiddeld op € 547. Het voert te ver om elk onderdeel daarin apart te begroten. Hoksbergen volstaat met een gemiddelde prijsstijging van 10%. “Dat zou uitkomen op €603 per hectare. Echter de brandstof is ook veel duurder geworden.” Brandstof beslaat volgens Countus 15% van de loonwerkkosten. Gerekend met een stijging van de brandstofkosten met 45% dan betekent dat nog eens €37 per hectare toeslag. Zo komt de post werk door derden dit jaar op €640 per hectare.
De stijging van de brandstofprijs van 45% is ook doorgevoerd in de machinekosten. De brandstofkosten stijgen daardoor naar € 308 per hectare. Terwijl het onderhoud gelijk blijft, geldt dat niet voor de afschrijving. “We zien dat alle producten duurder worden. Dat geldt ook voor nieuw aan te schaffen machines. Als je dus straks een machine moet vervangen, zal je daar meer geld voor moeten neertellen dan in het begin van de afschrijving rekening mee is gehouden. Dat heeft tot gevolg dat je nu echt wel meer moet reserveren om de herinvestering in een soortgelijke machine te kunnen blijven doen”, zo geeft Hoksbergen mee.
De berekende reservering is 10% hoger. Dit is bepaald op een prijsstijging van eveneens 10% van de machines. Het totaal van de kosten voor machines en inventaris stijgt zo met €133 tot een totaal van €1.083 per hectare.
Rente stuwt vaste lasten
Als laatste post volgen de vaste lasten. Countus berekent waterschapslasten van €94 per hectare op basis van cijfers van KWIN-veehouderij De gemiddelde tariefstijging was afgelopen jaar 13% waardoor de kosten voor 2022 becijferd worden op €107 per hectare. De betaalde pacht blijft in 2022 stabiel ten opzichte van 2021. Countus geeft aan dat dit overigens wel per regio enorm kan verschillen. Ook waarschuwt Hoksbergen voor een forse stijging van de canon voor erfpacht met ingang van 2023. Voor de kostenberekening heeft dat voor dit jaar nog geen effect.
Wel is er een duidelijk effect van de gestegen rente. Indicatief is de financiering voor 50% toegerekend aan grond en 50% aan gebouwen en rechten. Het aandeel financiering dat aan de grond toegerekend is, bedraagt €10.120 per hectare. In 2021 werd er 1,92% rente betaalt, wat resulteert in €194 per hectare. De rente is in 2022 zo’n 1,5% gestegen, waardoor de rentekosten oplopen naar €346 per hectare.
Hoksbergen concludeert: “Het totaal van alle kosten loopt zo op van €2.329 in 2021 naar €2.963 in 2022. Een toename van €634 ofwel een kosten stijging van 27% over de hele linie, waarbij kunstmest, brandstof, afschrijving en hogere rente het zwaarst doordrukken.”
Invloed opbrengst ruwvoer
Aan de andere kant van de kosten wegen de opbrengsten van het ruwvoer. Uit de KringloopWijzers van de klanten van Countus blijkt een gemiddelde opbrengst van 13.326 kVEM over het jaar 2021. Dat brengt de kosten per 100 kVEM op € 17,47. Bij een gemiddelde voederwaarde van 940 VEM per bedragen de kosten van een kilo droge stof eigen ruwvoer in 2021 dan 18,58 cent.
Bij ongewijzigde opbrengst zouden de opgelopen kosten in 2022 hebben geleid tot kosten van €22,23 per 100 kVEM of 23,65 cent per kilo droge stof. Echter de droge zomer maakte dat er gemiddeld naar verwachting over het hele jaar 10% minder ruwvoer geoogst zal zijn. Daardoor moeten de totaalkosten van 2.963 berekend worden over een opbrengst van 12.000 kVEM. Dat komt neer op €24,71 per 100 kVEM of 26,29 cent per kilo droge stof.
Invloed uitoefenen
Hoewel de gemaakte kosten en ruwvoeropbrengsten per bedrijf flink kunnen verschillen, is wel duidelijk waar de belangrijkste knoppen zitten om aan te draaien. Hiermee is de kostprijs van het eigen ruwvoer te bewaken en waar mogelijk te verlagen. Zo ziet Hoksbergen dat flink wat klanten afzien van de aankoop van KAS 27% omdat dit per kilo stikstof te duur is. “Daar komt nog bij dat levering nog helemaal niet vaststaat”, zo veronderstelt hij. “We zien dat er vaker gekozen wordt voor andere (vloeibare) meststoffen op basis van ureum. Die zijn ook niet goedkoop, maar kosten per kilo stikstof zo rond €2. Toch een euro minder dan KAS nu kost.”
Een ander punt is de overstap op eigen mechanisatie, bijvoorbeeld op gebied van bemesting en of oogst. “We hebben het afgelopen jaar gezien dat klanten vaak enige tijd, soms oplopend tot twee weken, moesten wachten tot de loonwerker tijd had om drijfmest uit te rijden. Behalve dat het gras dan soms al eigenlijk te lang is om efficiënt te bemesten, heeft een latere bemestingsdatum ook invloed op de opbrengst. En we hebben vastgesteld dat opbrengst uiteindelijk ook effect heeft op de kostprijs. Door inzet van eigen arbeid kan tijdig bemesten wel plaatsvinden.”
Ook levert inzet van eigen arbeid bij inkuilen in eigen beheer met eigen mechanisatie een kostprijsverlaging op van ongeveer 2,5 cent per kilo droge stof, zo blijkt uit berekeningen van Countus. Hoksbergen: “Dan zijn alle kosten van eigen mechanisatie berekend, en dus is die 2,5 cent per kilo droge stof dan ook je vergoeding voor eigen arbeid. Bij een opbrengst van 3,5 ton droge stof per snede dus een vergoeding van €87,50 per hectare per snede. We zien dan ook dat grotere klanten, zeg met 100 hectare of meer, en vaak ook met personeel, steeds vaker de overstap maken naar inkuilen in eigen beheer.”
Waarde ruwvoer al snel €115.000
Een gemiddeld bedrijf met 100 koeien en 50 hectare grond kent een gemiddeld maaipercentage van 250%. Dat betekent met gemiddelde snedezwaarte van 3,5 ton droge stof een totaal opbrengst van 437.500 kilo droge stof op jaarbasis. Dat vertegenwoordigt met de berekende kostprijs van iets meer dan 26 cent per kilo droge stof een totale waarde van afgerond €115.000.
Beheer
WP Admin
Bewerk bericht