‘Hoge productie geen doel op zich’

Harm, zijn vrouw Hillie en zoon Jacco van der Mark runnen in het Friese Feanwâlden een melkveebedrijf met 123 koeien die gemolken worden door twee Astronaut A4 melkrobots. De koeien hebben het goed bij de familie Van der Mark en dit blijkt uit de hoge melkproductie. ‘Als je er bovenop zit dan kun je zien dat het loopt’, geeft Jacco aan. ‘Alleen door optimale omstandigheden kunnen de koeien deze topprestaties halen.’ De veehouders noemen de overstap naar automatisch melken in 2015 een belangrijke reden voor de hoge melkproductie. ‘Van tweemaal daags melken in de melkstal worden onze koeien nu gemiddeld 3,4 keer per dag gemolken’, vertelt Van der Mark. ‘Dit heeft voor een flinke stijging in de productie gezorgd. We gingen 10 tot 15 % omhoog in melkproductie!’

Hoewel de Friese veehouders dé topmelkers van Nederland zijn, is een hoge productie geen doel op zich. ‘Gezonde koeien is het allerbelangrijkste en hiervoor moet alles in balans zijn’, geeft Harm aan. ‘We zitten er boven op.’

Goed presterende koeien door perfecte omstandigheden

Koecomfort is een belangrijk speerpunt voor de veehouders. De moderne stal van de familie Van der Mark beantwoordt daar ruimschoots aan. Met een nieuwe geautomatiseerde stal uit 2015, die opvalt door volledige openheid aan alle vier kanten, zijn de koeien van alle gemakken voorzien. In de 0+4+0 ligboxenstal worden de koeien gemolken door twee Lely Astronaut A4 melkrobots. ‘De stal is écht voor de koe gebouwd’, vertellen de veehouders. Met brede looppaden, een ruim plein voor de melkrobots en meer vreet- dan ligplaatsen is de stal ruim opgezet. Tevens bieden de brede zandboxen veel comfort. ‘Aan koecomfort geen gebrek’, vertelt de Friese veehouder tevreden. ‘Zo kunnen de koeien optimaal presteren.’

Inmiddels melken ze gemiddeld 45 à 46 kg melk per koe per dag. De overstap naar automatisch melken bevalt de veehouders goed. ‘In eerste instantie wilde ik weer een melkstal, omdat we nog niet overtuigd waren van melkrobots’, geeft Jacco aan. ‘Maar toen we de A4 aan het werk zagen waren we versteld van de hoge capaciteit en de snelle aansluiting van de melkrobot.’ Harm voegt hier overtuigend aan toe: ‘Het is niet voor niets dat boeren die melken met Lely zo’n groot aandeel hebben in de top 25 beste robotmelkers; dat zegt iets over de kwaliteit van de melkrobot!’

Balans tussen productie en voerkosten

‘Gezonde koeien is de basis’, stelt Van der Mark. Volgens de veehouders is hierin een constant en uitgebalanceerd rantsoen een belangrijke succesfactor: ‘We zijn constant bezig om dit verder te optimaliseren.’ Ze noemen een hoge voeropname cruciaal voor een hoge melkproductie. ‘Als de voeropname hoog is en de koeien ziektevrij, dan produceren ze makkelijker. Dit begint met een smakelijk rantsoen. Goeie maïs en lekkere kuil is hierin de basis voor onze koeien.’ De veehouders vullen dit aan met Gluco+, een krachtvoervervanger opgebouwd uit aardappelproducten en bierbostel. ‘Dit maakt het rantsoen smakelijk en zorgt voor een hoge opname.’ In de melkrobot krijgen de koeien maximaal 8 kg brok per dag. ‘Wij voeren het hele jaar door een constant rantsoen.’

De veehouders leggen de lat hoog als het gaat om voeren: ‘Het is constant optimaliseren en perfectioneren. Voeren is de grootste uitdaging die er is! Om meer te produceren moet alles kloppen. De kwaliteit van het ruwvoer is van groot belang voor een hoge opname, broei en schimmel is uit den boze’, zegt Harm stellig. De laatste jaren slagen de veehouders hier goed in. Ze hebben een intensief bedrijf en dit betekent dat ze voer aankopen. ‘Hierdoor kunnen we nauwkeurig bepalen hoe we het rantsoen indelen.’ De voerkosten liggen dit jaar op 12 cent (incl. 2 cent mais aankoop) per kilo meetmelk, maar dit kan volgens de veehouders nog iets omlaag. De focus ligt voor de veehouders niet op het verder verhogen van de melkproductie. ‘Het is mooi om een hoge productie te hebben, maar uiteindelijk moet de balans tussen de productie en de voerkosten goed zijn.’

(foto 26,)

Echte koeienboeren: ‘Het werken met koeien vind ik mooi’

De veehouders zijn niet alleen perfectionistisch ingesteld, maar ook échte koeienboeren. De hoog producerende koeien heeft Van der Mark zelf gefokt. ‘Mijn vader had veel minder met koeien’, vertelt Harm. ‘Als er wat met de koeien was dan riep hij mij erbij, net als nu kende ik ze allemaal stuk voor stuk.’ Het is niet voor niets dat de koeien in de stal zo mak en aanhankelijk zijn. ‘Het werken met koeien vind ik mooi en daarom ben ik boer geworden.’ Ook Jacco werkt graag met de koeien. De fokkerij is dan ook een belangrijk aandachtspunt voor de veehouders. ‘Wanneer de nieuwe stierenkaart binnen is, kan mijn vader er urenlang naar kijken’, vertelt Jacco lachend. ‘We fokken onze Holstein-koeien nu met name op voorhand en inhoud.’ Ze zijn al jaren een gesloten en ziektevrij bedrijf.

Openstaan voor nieuwe inzichten

Dat de koeien goed presteren, betekent niet dat de ondernemers niet openstaan voor nieuwe inzichten of zelfs kritiek. ‘We nemen nieuwe kennis en tips van collega veehouders of adviseurs van harte aan’, zegt Van der Mark. De veehouders zitten dan ook bij een studiegroep met topmelkers. ‘Op een gegeven moment heb je zelf ook last van bedrijfsblindheid’, geeft Jacco aan. ‘Wanneer iemand met (meer) kennis en een frisse blik op het bedrijf komt, dan heb je daar zeker wat aan.’ Dat de veehouders leergierig en perfectionistisch zijn dat staat vast, en hier zit ook onder andere de kracht van deze veehouders in.

De nieuwe generatie op het bedrijf

Jacco zit momenteel samen met zijn ouders in de maatschap. Hij zal het bedrijf voortzetten. Of zijn broer Coenraad ook zijn intrede neemt is nog onzeker. ‘We hebben de stal gebouwd met oog op de toekomst’, geeft Harm aan. ‘Met als doel dat één man zich kan redden’, voegt Jacco toe. ‘Hierin is automatisering onmisbaar. Je bent veel flexibeler en bovendien geeft het arbeidsverlichting.’

Hoe het bedrijf er over 10 jaar uitziet daar doen de Friese veehouders nog geen uitspraak over. ‘We hebben in het bedrijf geïnvesteerd en moeten nu melken!’, zegt Harm vastbesloten. ‘De wetgeving geeft veel onzekerheid, maar we moeten gewoon gezond doorboeren.’ Met de samenwerking tussen Harm en zoon Jacco zit het wel goed. ‘We hebben dezelfde visie’, laat Jacco weten. ‘Het roer gaat niet in één keer om als ik de leiding heb. Mijn doel is om de hoge productie aan te houden, blijven optimaliseren en om een goed inkomen uit het bedrijf te halen.’