“Slimme data helpt ziektes voorkomen”

Vingerspitzengevoel vs. Automatisering

Herman en Bernadien Bakhuis en hun zoon Jan-Willem runnen samen een melkveebedrijf en Bed & Breakfast in Daarle (Overijssel). Ze hebben een vaste medewerker, Michiel, in dienst. Herman, Jan-Willem en Michiel runnen het melkveebedrijf met 320 melkkoeien en Bernadien bestuurd de Bed & Breakfast en vakantiewoningen “De Reggestee” die op de tweede locatie van het bedrijf staan in Hellendoorn. Herman is begonnen met boeren op zijn 19e. Toen nam hij het bedrijf over van zijn vader, die plotseling was overleden.

Ondanks de abrupte start op jonge leeftijd is het Herman goed afgegaan! Van 45 koeien in het begin heeft hij het bedrijf in 30 jaar stapsgewijs verder uitgebouwd naar 320 melkkoeien. De koeien worden inmiddels gemolken door 5 Astronaut melkrobots. ‘Het voordeel van de melkrobots is dat er veel informatie van de koeien wordt verzameld.’ Maakt dit de veehouder ‘overbodig’? Herman schud zijn hoofd: ‘Als je 30 jaar lang koeien gezien hebt, dan kan je al in de ogen van de koeien zien dat er iets aan de hand is, dat ze zich niet lekker voelen.’ Dit vingerspitzengevoel zoals Herman het noemt, blijft de basis van het zorgen voor dieren. ‘Een eigenschap’, zoals Herman aangeeft ‘die een robot niet over kan nemen.’

‘Als boer zie ik automatisering als ontzorgen, het helpt om nog meer te doen.’

De initiële reden om over te stappen op automatisch melken had voor Herman niet direct iets te maken met de data die de robots opleveren. ‘Oorspronkelijk heb ik voor automatisering gekozen omdat de kosten voor de extra medewerkers groter waren dan de kosten van de aankoop van robots.’ Herman geeft aan dat dit in principe een economische keuze is geweest.’ Het werken met de robots heeft echter nog meer opgeleverd dan ze voorheen hadden gedacht: ‘Door de ervaring met de robots weet ik nu dat automatisering van het bedrijf ook echt een ontzorging is. Zeker nu met gezondheidsrapport die de data niet alleen verzameld maar ook combineert en analyseert en vertaald naar managementadvies, waar je direct op kunt acteren.’

Wat levert het gezondheidsrapport op?

Herman: ‘Voordat we het gezondheidsrapport hadden, gebruikten we allemaal verschillende attentie lijsten. Daar moesten wij de dieren uithalen voor controle en dit steeds bijhouden, wat natuurlijk best veel tijd koste. Dat is nu geïntegreerd in 1 lijst, met een ranking van koeien die aandacht behoeven. Ik vind de uitgebreide, continue controle van de gezondheid van onze dieren essentieel voor ons bedrijf, dat kun je niet allemaal zelf, niet op dat niveau. Ik probeer altijd zorgzaam en respect met de dieren om te gaan. Het gezondheidsrapport is daarbij een goede hulp om geen enkele koe aan de aandacht te laten ontsnappen.’ Op de vraag of het rapport daarmee voldoet aan de verwachtingen zegt Herman vastbesloten: ‘Ik moet zeggen dat betrouwbaarheid van dit rapport heel hoog is, de gezondheid van mijn koeien is veel makkelijker te managen. Want een goed en betrouwbaar overzicht helpt ziektes te voorkomen.’

Parameters en frequentie

De veehouder raadpleegt het gezondheidsrapport elke ochtend als hij de computer aanzet, en elke middag aan het einde van de dag. ‘In een oogopslag zie je de koeien die het meeste aandacht behoeven, door de ranking staan die koeien bovenaan in de attentie lijst.’ Van de 320 aanwezige koeien, staan er dagelijks gemiddeld 5 tot 6 dieren op de lijst. Maar de veehouder geeft aan dat dit niet betekent dat alle zes dieren dan ziek zijn. ‘Er staan koeien bovenaan de lijst met 90%, de kans op afwijking is dan 90%. Dat is behoorlijk. Maar er zijn bijvoorbeeld ook koeien met 14%. Dat is dan een koe die wellicht een mindere dag heeft maar weinig mankeert.’ Herman legt uit dat hij zelf alle dieren van de lijst controleert en zelf een inschatting maakt of een dier behandeling nodig heeft of extra in de gaten gehouden moet worden. ‘Je interpreteert zelf hoe groot de kans is bij de lagere percentages of er ook een kans op ziekte is, en vaak weet je bij sommigen afwijkingen zelf al de reden.’

‘Een goed en betrouwbaar overzicht helpt te voorkomen.’

De parameters die Herman het vaakst controleert zijn: activiteitsmeting, herkauwactiviteit, melktrend, gewicht, melkgift-of melkverlies en restvoer. Melktrend en vreetmonitoring van de koe zijn volgens Herman het belangrijkst. ‘Dat moet je in de oog houden, want die indiceren of een koe nog goed vreet en melk geeft, dat zegt vervolgens weer veel over de gezondheid van de koe.’ Het gezondheidsrapport heeft Herman onlangs uitgebreid met de activiteitsmeting. Herman: ‘Dat maakt het rapport nog betrouwbaarder. Als de koe actiever is dan gemiddeld, is ze waarschijnlijk tochtig. Maar als zij te rustig is, is zij waarschijnlijk ziek. Activiteitsmeting heeft een grote toegevoegde waarde en een belangrijke parameter voor monitoring van de gezondheid.’

Advies en begeleiding

De FMS (Farm Management Support) adviseur van het Lely center Stan Boons komt éen keer in de twee á drie maanden langs om met Herman, Jan Willem en Michiel het gezondheidsrapport te bespreken. ‘We bespreken lopende zaken en Stan laat ons bijvoorbeeld dan zien hoe we bijvoorbeeld de instellingen over de beste manier van krachtvoeropbouw kunnen aanpassen om dit nog efficiënter te doen.’ Herman geeft aan dat hij het belangrijk vind dat ze worden geadviseerd op basis van data. ‘Er zijn veel instellingen die je kunt aanpassen. Dus het is goed als een specialist die kennis kan toepassen en adviseren over hoe het optimale en maximale uit het systeem gehaald kan worden.

Het beste voor de koeien

Herman: ‘Ik ben uiteindelijk melkveehouder geworden omdat ik het geweldig vind met de koeien te werken. Dat zijn prachtige dieren, ze geven je rust. Een koe die rustig ligt te herkauwen, daar wordt je zelf ook rustig van. Naast de voorliefde voor dieren en natuur geeft Herman aan dat hij natuurlijk ook het bedrijf draaiende moet houden, en winst moet maken. Automatisering helpt hem hierbij, dit neemt werk uit handen. En al de data die de robot verzameld en wordt verwerkt in het gezondheidsrapport helpt bij het waarborgen van de gezondheid van zijn dieren. ‘Ik wordt er vooral blij van als we op een hele efficiënte manier produceren en het welzijn van de dieren bovenaan staat: met relatief weinig arbeid, het beste voor de koeien en toch een goede kwaliteit en rendement kunnen leveren.’