Schuivende panelen

Gebrek aan rendement is het probleem, niet de keuze voor welk segment te gaan.

Het wordt er niet makkelijker op in de melkveehouderij. Moet je nu kiezen voor schaalvergroting, intensivering, extensivering, biologisch, grondgebonden of voor een speciale keten? ­Eigenlijk is het allemaal lood om oud ijzer, gerommel in de marge. In de kern is het rendement te laag op de meeste bedrijven, dat is niet te verhelpen met een, twee of drie cent hogere melkprijs. Gebrek aan rendement is het probleem, niet de keuze voor welk segment te gaan.

De harde eis van grondgebondenheid, 65% eiwit van eigen land in 2025, is nu van tafel. Het geldt als sectordoel, niet meer als minimumeis voor elk bedrijf. Dat biedt weer kansen voor schaalvergroting zonder extra grondkosten. Dat is voor veel bedrijven maar goed ook, want schaalvergroting blijft nodig om bedrijfsovername te faciliteren en extra grond is onbetaalbaar. Jazeker, grond stijgt jaarlijks in waarde, het ene jaar meer dan het andere, maar door inflatie worden grond­bezitters rijk. Ondertussen leven ze arm, want de lasten bij aankoop, langjarige pacht of losse huur zijn veel hoger dan die van aankoop van met die extra grond corresponderende snijmais- of grasopbrengst. Structureel is aankoop van korrelmais als aanvulling nog goedkoper, en het mooie is dat de prijs daarvan via de termijnmarkt ook nog af te dekken is. Stabiliteit ten top als positief bijproduct.

De panelen schuiven, ook in wetgeving. Het lijkt erop dat bij intern salderen geen vergunning meer nodig is. Kort door de bocht: een deel van de bestaande roosters vervangen door emissiearme en er kunnen een paar spanten bij de stal aan. Wel even melden bij de gemeente, eis dan wel een ontvangstbevestiging. Dat scheelt tienduizenden euro’s aan leges- en advieskosten.

Gestage groei is veelal de beste optie. Streef naar ­gemiddeld 4% groei in melkproductie per jaar. Niet in elk jaar, maar elke vijf jaar 20% meer melk is wel een goede maatstaf. Blijf je daar ver onder, dan vermindert de kans voor bedrijfsovername. Als dat een bewuste keus is, prima. Is die groei financieel niet haalbaar, dan moet dat wel een waarschuwingssignaal zijn. Analyseer waar de knelpunten zitten, inventariseer welke ­oplossing de hoogste marge per geïnvesteerde euro biedt en pas vervolgens de bedrijfsvoering aan. Vergroot zo het rendement en groei daarna alsnog. Of stippel een exitstrategie uit als structurele groei onhaalbaar is. Stoppen is immers ook een ondernemersbeslissing, net
als groei.

Elke vijfiten tot twintig jaar halveert het aantal bedrijven. In de melkveesector is de laatste tien jaar relatief weinig afgevallen, dat gaat geheid eens gecompenseerd worden. Rabobank en Wageningen Economic Research verwachten dat er in 2030 nog zo’n 10.000 melkveebedrijven zijn tegen 15.000 nu. Met nagenoeg hetzelfde aantal stuks vee. Dat betekent flinke groei van de blijvers. De kans is daarbij groot dat het aantal familiebedrijven gaat groeien. Arbeidsdruk en arbeidsspreiding en minder uitstroom van vermogen zijn sterke drijvers daarvoor.