IJs is goed voor kwart van de omzet

VOF Bouma maakt ijs en verkoopt het aan huis, in restaurants en drie ijssalons. 1% van de melkplas omzetten in ijs levert 26% van de totale omzet op. “Om winst te maken, moeten we stijgende kosten compenseren”, zegt Sander Bouma.

Het is volop zomer in Zuidwest-Friesland en automobilisten staan weer regelmatig te wachten voor bruggen die open staan. Voor de familie Bouma in Workum betekent de zomerse drukte veel omzet in hun ijsverkoop. Zowel op hun boerderij in Workum als in hun ijssalons. “We begonnen in 2012 met het maken van ijs”, vertelt Sander Bouma. “We zijn nogal ondernemend en zochten er altijd al iets bij. We hebben bijvoorbeeld tien jaar kerstbomen verkocht. Ik ben boerenzoon, maar mijn vrouw komt uit Den Haag. Mijn moeder overleed in 1998 toen zij vijftig was. Ik werkte toen al drie jaar bij Frico in Workum en kon daar wel hogerop komen, maar kwam noodgedwongen bij huis. Mijn vrouw nam het draaien van de brug over van mijn moeder. Deze brug ligt bij ons voor de deur over de Workumer Trekvaart. Zij heeft dat vijftien jaar gedaan, maar wilde ook graag wat anders. Daarom oriënteerden we ons op het maken van ijs.”

Start van ijsboerderij

De Friese ondernemers schreven een ondernemersplan. Daarvoor deden ze onder andere een marktonderzoek en ontdekten dat er slechts twee andere boerderij-ijsmakers waren in de wijde omgeving, in Oudemirdum en Terherne. “We hadden een lening van €50.000 nodig, maar kregen geen financiering van Rabobank. Uiteindelijk heeft een vriend ons het geld geleend, jaren later stond de bankvertegenwoordiger versteld van de verdiencapaciteit van onze ijsmakerij. Die €50.000 is al lang terugverdiend.”

In 2012 kwam de eerste ijssalon op het eigen erf, in 2018 is een pand gehuurd in Leeuwarden voor een tweede ijssalon. In 2020 een derde in Sneek en in 2023 een vierde in Bolsward. “Vanaf 2023 kwam onze zoon Anthony erbij en is de ijsafzet verdubbeld. We beleveren nu ook tien restaurants in Sneek en Leeuwarden. In de ijssalons verkopen we 85% ijs, maar ook andere producten, zoals milkshake, diverse varianten chocolademelk, koffie en Friese souvenirs.”

Bouma schat de totale investering op ongeveer €120.000, onder andere voor ijsmachines en inrichting van de ijssalons. “De eerste ijsmachine kostte €12.000, acht jaar later betaalden we voor een wat grotere ijsmachine €20.000. Daarnaast zijn er twee pasteurs, eentje van 80 liter, later nog een van 160 liter voor het maken van ijsmix.”

Voor de afzet van het ijs naar de salons is een bus aangeschaft en belettert met promotieteksten. “En we hebben een ijscobus waarmee we op evenementen ijs verkopen. Vanaf 2016 onder andere op het Food Festival Welcome to the Village in Leeuwarden. Daar zetten we veel ijs om.”

Beginnen met ijs maken

Deborah en Anthony maken het ijs, Sander houdt zich bezig met de financiële zaken en marketing van de ijsboerderij. Anthony en ook de andere drie kinderen bezorgen het ijs. “Het is eigenlijk vooral gewoon doen. Dat is mooi en al doende leer je”, heeft Bouma gemerkt.

Het draaien van de ijssalons in Workum, Sneek en Bolsward is seizoenswerk, ze zijn van 1 april tot 1 oktober open. De salon in Leeuwarden is wel jaarrond open met een vaste medewerker. Dochter Jamie (23) is op die locatie vast personeelslid en zij doet de personeelsplanning. “In de winter verkopen we in Leeuwarden ook veel koffie en diverse warme chocolademelkvarianten van eigen melk.”

Deborah maakt in totaal 25.000 liter ijs per jaar. Omdat ijs 30% lucht bevat, is dat jaarlijks 17.500 kilo ijs, gemiddeld ruim 337 kilo ijs per week. “In de zomer is dat natuurlijk veel meer, in de winter veel minder.” Voor het maken van ijs maakt Bouma elke dag een mix. Hierin gaat naast melk ook slagroom, boter, magere melkpoeder en suiker. “We werken met warme melk, die rechtstreeks uit de melkrobots in de pasteur gaat. In combinatie met de toevoegingen levert dat een heel smakelijke en romige ijskwaliteit op, die we direct na productie afleveren aan de ijssalons en restaurants. Verser kan niet”, zegt Bouma.

In de ijssalons kunnen mensen ook gepasteuriseerde melk in flessen kopen, jaarlijks gaat het dat om zo’n 5.200 liter . “En we verkopen een deel van onze eigen melk als diverse chocolademelkvarianten.”

Bouma produceert met 220 melkkoeien ongeveer 2 miljoen liter melk per jaar. Daarvan wordt 1% verwerkt tot ijs en afgezet als gepasteuriseerde melk. De rest gaat naar FrieslandCampina.

Sander vindt de verbinding boer-burger erg belangrijk en is daarom ook statenlid van de BoerBurgerBeweging in Friesland. “Boeren moeten burgers meer betrekken bij de landbouw. Met de productie van ambachtelijk ijs leggen wij veel contact met consumenten. Op de boerderij kopen mensen niet alleen ijs, maar ze kunnen ook op ons bedrijf rondkijken en zien hoe de robots onze koeien melken”, vertelt Bouma.

In de ijssalon in Leeuwarden hangen grote tv-schermen waar bezoekers de koeien van Bouma live kunnen zien. De ijstak op het melkveebedrijf is vernoemd naar de koe Margje 24. Vanaf haar geboorte zijn alle belevenissen van Margje 24 gedeeld op Twitter en Facebook. “Helaas overleed zij drie jaar geleden aan een inwendig abces.”

In de naam staat 24 voor de 24 verschillende smaken ijs. “We bedenken ook steeds nieuwe smaken. Daarvoor houden we eens per maand een smaakchallenge in onze ijssalons. Mensen mogen mini-ijsjes met de nieuwe smaak proeven en de smaak raden en daarvoor een formulier invullen. Dat loopt echt storm. In juli was de smaak meloen en hadden twintig mensen een goed antwoord. Hieruit is een winnaar geloot die een tegoedbon van €22,50 krijgt. Elke maand krijgen ze weer een nieuwe kans in onze smaakchallenge.”

De Friese boer laat ook graag zien dat de familie duurzaam boert met eigen windmolen, een Jumpstart mono-vergister en agrarisch natuurbeheer (lees ook het kader Optimaliseren diermanagement). “Onze trekker en auto’s rijden op bio-diesel via een project van FrieslandCampina.”

Kosten en baten

De jaarlijks omzet van 17.500 kilo ijs is berekend op €329.686. “Dat is 26% van de totale omzet. Maar omzet is nog geen winst. Er gaan ook heel veel kosten af.” De kosten van dertig tijdelijke arbeidskrachten zijn met €120.000 per jaar hoog. Over de personeelskosten betaalt Bouma jaarlijks ook nog eens €30.000 aan sociale lasten. Daarnaast moet de huur van de ijssalons er nog af, een jaarlijkse kostenpost van €80.000. Vorig jaar konden Bouma door stijgende kosten van onder andere grondstoffen en bakjes maar net break-even draaien. “Om winst te maken, moeten we de prijs verhogen.”

Dit jaar ging daarom de prijs van €2 naar €2,50 per ijsbolletje. “Mensen waarderen onze kwaliteit ijs heel erg en willen daarvoor ook wel betalen. Met de prijsverhoging is de berekende winst van onze ijstak €34.686. We investeren dat weer in het ijsbedrijf en willen graag toekomstbestendige bedrijven voor Anthony en Ronja.”

De jongveeopfok was tot dusver uitbesteed aan een opfokker. De Friezen oriënteren zich op een tweede locatie voor het jongvee. “We willen graag de jongveeopfok weer in eigen beheer en de puntjes op de i zetten. En het jongvee ook weer gaan weiden, zodat ze weidegang gewend zijn. Want we merken dat onze koeien slecht weiden, omdat ze dat niet van jongs af hebben geleerd.”