Voeraardappel past prima in rundveerantsoen

Er is een groot aanbod aardappelen. Het is een mooi product dat in veel rantsoenen is in te passen. Er zijn enkele punten van aandacht.

De rundveehouderij wordt overspoeld met aanbod van voeraardappelen. De coronacrisis raakt de fritesindustrie hard waardoor akkerbouwers onder voorwaarden in aanmerking komen voor een schaderegeling. Deze aardappelen mogen niet meer in de verwerking komen waardoor er andere bestemmingen worden gezocht. Door het grote aanbod liggen prijzen nu rond de € 30 per ton; dat is voor melkvee 62% van de voederwaarde.

Ook leverancier Duynie is actief op de markt om de aardappelen te plaatsen. Verkoopleider Bart Grob schat dat het grootste deel van de aardappelen uit deze campagne richting melkvee- en vleesveehouders gaat. “Een ander deel gaat als premium aard­appelpuree naar de varkenshouderij of naar de huisdiervoeding.” Grob benadrukt bij rundvee de voordelen van een lekker en gemakkelijk te voeren product dat goed past bij rantsoenen met een positief effect op de productie. Dat geldt zowel bij de productie van melk als van vlees. Uit onderzoek bij het Belgische Ilvo blijkt dat een juiste toepassing van aardappelen bij vleesvee leidt tot hogere groei en gunstig slachtrendement. Dat is wel specifiek in het afmestrantsoen. Het wordt daarom gezien als een goede vervanger van krachtvoer en/of maismeel in een rantsoen.

Enkele nadelen of beperkingen zijn selectie aan het voerhek door de koeien en een ondernemer moet de aardappelen goed op kunnen slaan. Ook kan het nodig zijn om de aardappelen te bewerken. Twee nutritionele aspecten van aardappelen die aandacht verdienen zijn het niveau aan kalium en solanine; de stof die in de groene delen en de uitlopers zit. Dat zegt Jan Dijkstra, universitair hoofddocent rundveevoeding bij Wageningen University & Research. Solanine kan volgens hem tot vervelende gezondheidsproblemen leiden. Het is daarom belangrijk de maximaal geadviseerde hoeveelheden te respecteren. Ook is een goede bewaring essentieel en kritisch zijn op de kwaliteit tijdens het voeren.

Veel pensenergie

In het algemeen passen voeraardappelen goed in rantsoenen waar voldoende eiwit aanwezig is. Dat is in rantsoenen met veel weidegras, graskuil of bierbostel. Aardappelen bevatten veel zetmeel en energie waardoor het eiwit goed wordt benut.

Volgens Dijkstra leveren aardappelen veel pensenergie waarbij in de pens door fermentatie veel propionzuur wordt gevormd. Samen met glucose verhoogt dat de melkproductie in de vorm van kilo’s en eiwitgehalte. Ook pakt het gunstig uit voor de stikstofefficiëntie.

In principe zijn aardappelen geschikt voor alle typen rundvee. In de praktijk worden ze vooral aan melkgevende koeien en vleesvee in de afmestfase gevoerd. Bij droge koeien is het oppassen vanwege het hoge kaliumgehalte in aardappelen.

Een opname bij volwassen rundvee in een stalrantsoen van 10 tot 15 kilo per dag is volgens Duynie meestal geen probleem. Hoogproductieve melkkoeien, zoogkoeien en vleesstieren zitten dan aan de bovenkant daarvan; voor jongvee en vleeskalveren is 5 kilo per dag wel het maximum. Hoe jonger de dieren, hoe belangrijker het is om de aardappelen te verkleinen.

Wel of niet malen

Aardappelen voor rundvee worden op twee manieren aangeboden: ongewassen en gewassen. Ongewassen aardappelen komen meestal rechtstreeks uit de aardappelloods. Er komen wat vaker kleine verontreinigingen zoals kluiten en loofdelen in een partij voor. Sterk verontreinigde partijen worden geschoond of gewassen aangeboden. Grob geeft aan dat de houdbaarheid door wassen wel afneemt. Vanzelfsprekend bepalen factoren als kwaliteit van het product en de buitentemperatuur altijd hoe lang het product goed blijft.

Leveranciers brengen aardappelen standaard zonder dat ze zijn gemalen of versnipperd. Over nut en noodzaak van verkleinen van voeraardappelen bestaan verschillende meningen. Dat is vooral vanwege het risico op verslikken. Vooral fritesaardappelen kunnen groot uitvallen, en zeker voor jongere dieren een maatje te groot zijn. In veel gevallen kan een frees op de voermengwagen of voldoende goed mengen en snijden met het tegenmes de aardappelen al voldoende beschadigen. Andere opties zijn een voerbak met bietenmes of eenvoudiger er overheen rijden om ze te pletten. Vanzelfsprekend moet dat onder hygiënische omstandigheden gebeuren.