Uiteenlopende drijfveren om te investeren in melkveehouderij over de grens

“Terwijl er hier sprake was van een overvloed aan melk, zagen we in Rusland dat de markt schreeuwde om melk. En alles wat hier schaars is, is er daar in overvloed; denk daarbij vooral aan grond.” Aan het woord is Sjoerd Galema in Hartwerd (Fr.). Hij heeft daar samen met zoon Hendrik een melkveebedrijf. Twintig jaar geleden investeerde Galema samen met anderen in het opzetten van een melkveebedrijf in Rusland. “Ondernemen in het buitenland zag en zie ik als een mooie kans. Het gaat niet alleen om geld verdienen. Je verruimt er je blik enorm mee.” Galema en zijn kompanen richtten een besloten vennootschap op. In Fryskaya BV namen meerdere melkveehouders en ex-melkveehouders deel.
Samen met een Russische investeerder die zich vooral op akkerbouw richt, lukte het Fryskaya om in 2003 een leegstaand melkveebedrijf te kopen. Na een renovatie startte het bedrijf met het melken van 300-400 koeien. “Onze Russische partner hadden we nodig om in de Russische economie onze weg te kunnen vinden. Anderzijds had hij ons nodig vanwege onze expertise op het gebied van melkveehouderij.”

Er zijn diverse initiatieven die overeenkomsten hebben met wat Fryskaya deed: melkveehouders die samen investeren in het buitenland. Vaak gaat de blik van de investeerders richting het oosten. Denk aan Rusland waar Fryskaya investeerde, maar ook in Polen, Duitsland, Roemenië en de Baltische staten is vanuit Nederland in de melkveehouderij geïnvesteerd. Andere landen die op interesse van Nederlandse investeerders kunnen rekenen zijn onder meer de Verenigde Staten, Frankrijk, Canada, Denemarken en Zweden.

In Afrika spelen vaker ideële motieven

Ook elders op de wereldbol zien Nederlandse melkveehouders mogelijkheden om te investeren. Met name in Afrika zijn diverse initiatieven gestart, onder meer in Tanzania, Rwanda en Kenia. Bij de investeerders die in deze landen actief zijn, strekt de motivatie vaak verder dan het benutten van ondernemerskansen. Ook ideële motieven, soms geïnspireerd door religie, spelen vaak een rol. En dat kan betekenen dat streven naar rendement minder prioriteit krijgt. “Toch moet je dat niet uit het oog verliezen. We zijn bedrijfsmatig bezig, en een bedrijf moet winst maken. Anders komt de continuïteit in het geding”, stelt Lut Zijlstra. Al sinds 1985 komt hij in Tanzania. Zijlstra is de drijvende kracht achter een groot agrarisch bedrijf dat zich vooral richt op het fokken van melkvaarzen voor lokale veehouders (lees ook Volop mogelijkheden voor verdere ontwikkeling van het bedrijf). De investeringen in dit bedrijf zijn mogelijk gemaakt door een in 1998 in Friesland opgerichte coöperatie. Deze coöperatie telt dertien leden, onder meer Friese melkveehouders. Twee jaar daarvoor had een andere Friese coöperatie van melkveehouders met negen leden de spits al afgebeten met een investering in melkverwerking. De melkfabriek Tanga Fresh LTD die hieruit ontstond, groeide in de loop der jaren uit tot de grootste melkverwerker in Tanzania.
De leden van beide coöperaties die investeerden in de ontwikkeling van de Tanzaniaanse melkveehouderij zijn financieel niet binnengelopen. Zijlstra: “De investeerders wisten dat ze hun geld niet staken in een project waarmee ze snel rijk zouden worden. Ik schat dat hun investeringsmotieven gebaseerd zijn op een mix van rendement denken en ideële motieven.”

Zonder risico’s is het niet

Investeren in het buitenland kan interessant zijn voor melkveehouders die elders kansen zien, maar niet willen emigreren. Veel ondernemers lopen in Nederland tegen beperkingen aan die er in andere landen niet zijn. Investeren in het buitenland kan kansen bieden voor ondernemers die tegen grenzen aanlopen, of hier hun bedrijf (deels) beëindigen. Ook fiscaal gezien kan het interessant zijn om geld dat vrijkomt te herinvesteren in een ander bedrijf.

Maar investeren in het buitenland is niet zonder risico’s. In andere landen zijn veel zaken anders dan je hier als ondernemer gewend bent. Denk aan regelgeving en juridische bescherming, maar ook aan financieringsmogelijkheden, productafzet en politieke stabiliteit. Wie de voorkeur geeft aan ondernemen met redelijk duidelijke randvoorwaarden, kan beter nog eens goed nadenken voor hij of zij de stap zet naar investeren in de agrarische sector in het buitenland.

Galema kan erover meepraten. Sinds eind 2021 is hij geen eigenaar meer van een bedrijf in Rusland. “Als ondernemer heb je voortdurend de neiging om je vleugels uit te slaan. Dat is ook waar we in Rusland mee bezig waren. Het lukte om na enkele jaren het bedrijf op te schalen naar zo’n 600 koeien.” Waarom dan toch besloten om te stoppen met het bedrijf in Rusland? “Onze insteek was om te blijven investeren in het bedrijf om het verder te ontwikkelen. Maar uiteindelijk konden we onze Russische partner niet overtuigen om daar in mee te gaan. Een exit zagen we vervolgens als de beste keuze. We waren van plan onze machines en de koeien lokaal te verkopen, maar er meldde zich tijdens dat proces een koper voor het hele bedrijf, waarmee we het eens zijn geworden. Daarna hebben we onze investerings-bv beëindigd.”

Terugkijkend is Galema blij dat hij geen zakelijke belangen meer heeft in Rusland. Kort na de verkoop van het bedrijf viel Rusland Oekraïne binnen. “De sfeer in het land is totaal omgeslagen, je wilt daar als westerling onder deze omstandigheden niet zitten.”
Toch houdt Galema richting toekomst alle opties open. “Met mijn zoon run ik een mooi melkveebedrijf in de Friese Greidhoeke. Wie weet slaan we, als zich een serieuze kans voordoet, nog weer eens onze vleugels uit over de grens.”