Transitieperiode managen met tools

De tochtdetectie kun je uitbesteden aan activiteitsmeters. Daar zijn veel veehouders bekend mee. Zo zijn er meer systemen die ervoor zorgen dat veehouders meer controle hebben over hun veestapel. Verandering in gedrag, herkauwtijd en conditiescore kunnen voorspellen welke koeien een verhoogde kans op aandoeningen hebben. Dat gaat dan vooral over koeien die na het afkalven meer kans hebben op aandoeningen.

Controle rondom de droogstand verkleint de kans op aandoeningen na het afkalven en vergroot de kans op een soepele lactatiestart. Tenminste, als je doelmatig reageert en handelt op de informatie die je krijgt vanuit managementsystemen. Deze systemen worden steeds uitgebreider.

Een droge koe moet maar één ding doen in de droogstand: haar pens volvreten en die ook vol houden. Problemen na het afkalven zijn vaak terug te voeren op de voeropname in de droogstand, maar ook op bijvoorbeeld de conditiescore (BCS) waarmee koeien de droogstand in gaan.

Herkauwactiviteit

De techniek gaat door en er komen steeds meer data beschikbaar. Die data gebruiken we voor verschillende lactatiestadia. “Voor de droogstand geldt dat je wilt weten of de koeien voldoende vreten en goed herkauwen”, zegt Gerrit Meulenaar, Farm Management Support Manager bij Lely. “De monitoring van de herkauwactiviteit is een goede indicatie van de voeropname. Vreetmonitoring geeft aan hoeveel minuten een dier vreet. Maar de voeropname per dier kan per minuut echter behoorlijk verschillen. Daarom is de herkauwmonitoring een betere indicatie dan vreetmonitoring. We spreken weleens van de 90/10-regel. Die geeft aan dat je alleen de afwijkingen in het gedrag wilt weten. Dat zijn de attenties die de veehouder wil zien in zijn managementprogramma.”

Als een koe kreupel wordt en daardoor te weinig droge stof opneemt, dan daalt de herkauwactiviteit. Haar conditie zal afnemen en na het afkalven heeft deze koe kans om slepende melkziekte (ketose) te krijgen.

“Binnen Lely Horizon, het nieuwe managementplatform, bepalen we voor elke koe met behulp van slimme algoritmen een ziektescore. We combineren data uit de melk, zoals temperatuur, vet, eiwit en lactose met activiteitsdata, zoals herkauwen en vreten. Nieuw is dat we voor verse koeien kunnen aangeven of de koe ketose-verdacht is en er een behandeladvies voorgesteld wordt”, aldus Meulenaar.

Transponders die ook de herkauwactiviteit registreren, kosten vanaf € 127 per stuk. De ontvangerset kost ongeveer € 1.800. Dit zijn bruto adviesprijzen. Het ketoseadvies is onderdeel van het Horizon Advance-pakket. Let wel; de functionaliteit en voordelen van bovengenoemde tags en het Horizon Advance-pakket zijn veel uitgebreider dan enkel herkauwactiviteit en ketoseadvies.

85% wordt ziek na een melding

CowManager werkt sinds twee jaar met een transitiemonitor. De oranje sensor die bij koeien in het oor zit, verzamelt informatie voor drie modules: vruchtbaarheid, gezondheid en voeding. De transitiemonitor valt onder de module voeding. “Er wordt een melding gemaakt van koeien die vanaf vijftig dagen voor de afkalfdatum afwijkingen in hun gedrag en de voeropname laten zien”, zegt Peter Hut, productmanager bij CowManager. “Deze koeien lopen risico om ziek te worden na afkalven. Ruim 85% van deze koeien wordt echt ziek binnen dertig dagen na het afkalven. Deze koeien wil je voor het afkalven al in beeld hebben, zodat je interventies kunt toepassen om te voorkomen dat ze ziek worden.”

De transitieattentie wordt gebaseerd op de vreet- en herkauwactiviteit. Als je een attentie krijgt van een droogstaande koe, dan betekent het dat haar activiteit afwijkt in vergelijking met haar normale gedrag en met die van de groep koeien waar ze inzit.

Bij afwijkend gedrag ga je zoeken naar een mogelijke verklaring. Naast de voeding zijn er andere oorzaken waardoor koeien ziek worden na het afkalven. Koeien die voor afkalven minder vreten en na afkalven ziek worden, hadden voor het afkalven al ontstekingsstofjes in het bloed. Daar zijn volgens Hut drie redenen voor. “De eerste is een ontsteking zoals mastitis. Als tweede pijn zoals kreupelheid. Ook stress veroorzaakt die reactie. Met name chronische stress, zoals bij rangorde of hittestress waar koeien ’s nachts niet van kunnen herstellen.”

De transitieattenties van CowManager zijn op koeniveau, maar je kunt ook op koppelniveau kijken. Met dat laatste kun je data evalueren en de knelpunten opzoeken. “Daarmee kun je op lange termijn het management verbeteren.”

Het systeem van CowManager bestaat uit een oorsensor en antennes. Door de temperatuur van het oor en het gedrag van de koe te monitoren, werkt CowManager als gezondheidsmonitoring en hittestressdetectie. Het algoritme kan vanaf vijftig dagen voor afkalven ziekte voorspellen.

De hardware bestaat uit een ontvanger van € 650. Een sensor kost € 30. Een optionele extra router kost € 600. De data is afhankelijk van welke softwaremodules je kiest. Het startpakket vruchtbaarheid kost € 1,14 per sensor per maand, gezondheid kost € 0,56 per sensor per maand en voeding kost € 0,48 per sensor per maand. Let wel, deze prijzen gaan uit van een bedrijf met een omvang van tussen de 100 en 199 koeien. Meer of minder dieren laat een andere prijs zien. De software is ook per kwartaal, per jaar of vijf jaar te koop.

Voor-, tijdens- en na het afkalven

De transponder van SenseHub, het monitoringsysteem van MSD Animal Health, geeft informatie over de vruchtbaarheid, gezondheid en monitort de hele veestapel. De transponder bevindt zich aan de hals van de koe en is al 25 jaar op de markt. “Daarmee onderscheidt het product zich van anderen, want er zijn ontzettend veel data en daardoor betrouwbare en slimme algoritmen”, zegt Willem Dotinga, Key Accountmanager. “Het monitoringsysteem geeft continu meldingen over gedragsveranderingen, dus ook gedurende de gehele droogstand en transitieperiode.”

SenseHub maakt dierspecifieke attenties. Voor de tochtigheid en diergezondheid maakt het gebruik van een grote hoeveelheid parameters, zoals activiteit, herkauwen, voeropname. Op basis van deze waarnemingen bepaalt het algoritme een puntenscore: een zogenaamde tochtindex en gezondheidsindex. De grenswaarden van de indexen geef je zelf aan.

“Elke veehouder, medewerker of dierenarts kan op basis van de grenswaarden van deze indexcijfers een beslissing nemen. Als een koe in de droogstand bijvoorbeeld een gezondheidsattentie krijgt (bij gezondheidsindex onder 86 punten), dan verdient deze koe aandacht. Mogelijk is deze kreupel of speelt er iets anders. Bij een indexwaarde onder de 77 geeft het systeem een ‘koe in nood’-signaal, hierbij is direct actie noodzakelijk.”

Deze attenties worden ook gegeven bij de verse koeien en met name ook rondom het afkalven. De gezondheidsindex kan ook bepalen welke dieren op de werklijst voor de dierenarts komen. Veehouders hoeven dus niet zelf lijstjes te maken. Het SenseHub-systeem mist geen enkele koe en het neemt arbeid uit handen.

Naast de waarden van de individuele dieren is er ook de mogelijkheid om op koppelniveau te beoordelen. Hiermee kun je afwijkingen in de vreettijd en herkauwactiviteit van de droge koeiengroep bepalen.