NIR geeft veel informatie maar wacht op doorbraak

13-08-2021 Updated on: 20-01-2023

Management Management

De NIR-sensor wordt op verschillende machines toegepast, waaronder bij de winning van ruwvoer en uitrijden van drijfmest. Er komt veel data beschikbaar maar het nuttig gebruiken ervan valt om verschillende redenen in de praktijk nog tegen.

Een NIR-sensor geeft snel en betrouwbaar informatie over voer en mest. Er zijn diverse toepassingen maar echt doorbreken wil het niet.

Het gebruik van slimme meettechnieken krijgt steeds meer toepassingen in de landbouw en ook in de melkveehouderij. Een belangrijk instrument daarvoor is de zogenoemde NIR-sensor (nabij infrarood, zie kader). Sinds enkele jaren wordt ervaring met deze sensor opgedaan rondom voederwinning, voerverstrekking, kuilanalyses en het uitrijden van mest.

Kijkend over het hele veld van toepassingen zijn het vooral enkele (grote) fabrikanten die vooroplopen met deze techniek. Zo passen bedrijven als New Holland en John Deere de NIR-techniek bij verschillende machines en werktuigen toe. Via de hakselaar is dan in real-time informatie over voederwaardes beschikbaar, gekoppeld aan de locatie. Bij mestsystemen kan NIR tijdens het uitrijden van drijfmest de samenstelling van de mest meten. De chauffeur kan de dosering continu regelen op de hoeveelheid stikstof of fosfaat.

Laag rendement

Technisch is er veel mogelijk, maar de praktijk omarmt NIR nog niet. Deskundigen wijten het aan de beperkte meerwaarde bij de oogsttoepassingen. Tegenover het nuttig kunnen gebruiken van uitgebreide data met voederwaardes van gras of mais, staat al gauw een prijs van € 35.000 tot € 40.000.

Erik Lathouwers, verkoper loonwerk bij Abemec signaleert ook terughoudendheid bij mesttoepassingen. Het bedrijf verkoopt mestsystemen van M-U-T/Mueller. “We hebben er vijf draaien.” Die zijn nog met een subsidie verkocht want Lathouwers merkt dat de meerprijs – loonwerkers – tegenhoudt. “In akkerbouw zie ik nog wel toepassingsmogelijkheden. NIR komt met name tot zijn recht op bedrijven die mest afnemen. Bij melkvee is het rendement laag.”

Binnen de Nationale Proeftuin Precisielandbouw (NPPL) zijn er enkele NIR-toepassingen op melkveebedrijven. Zo is vorig jaar op een bedrijf mest uitgereden met een sleepslang voorzien van NIR-sensor. Volgens Fedde Sijbrandij, onderzoeker precisielandbouw bij Wageningen University & Research (WUR), is stikstof redelijk nauwkeurig te bepalen maar de gift van fosfaat en kali is een stuk lastiger.

Een NIR-sensor in de voermengwagen meet tijdens het laden de droge stof zodat de chauffeur precies weet hoeveel snijmais of graskuil hij moet

Met de Nutriopt On-site Adviser is de techniek voor kuilanalyses in een mobiele versie beschikbaar. Daarmee zijn snel en meer kuiluitslagen be

Tijdens het uitrijden van mest meet de NIR-sensor de samenstelling van de mest. De chauffeur kan op basis daarvan de dosering continu regelen.

Ook is met de NIR-sensor verschillen in grasopbrengsten binnen en tussen percelen in beeld gebracht. Een stap verder is het koppelen met perceelsinformatie via een bodemscan of drone. Dat maakt bemesten op basis van taakkaarten mogelijk. Technisch is dit een stuk verder dan de praktische toepassing. Zelfs in de akkerbouw, waar het belang van optimaliseren van hectare-opbrengsten groter is, blijft het beperkt bij een aantal koplopers.

Stabiele rantsoenen

Twee nieuwe toepassingen van de NIR-techniek zijn op de voermengwagen en voor het maken van directe kuilanalyses. Loonbedrijf Bekkers in het Brabantse Erp werkt sinds vorig jaar als eerste in de Benelux met een NIR-sensor op de voermengwagen. De sensor meet de droge stof tijdens het laden zodat de chauffeur precies weet hoeveel snijmais of graskuil hij moet laden. Het levert volgens de loonwerker stabielere rantsoenen op.

De voermengwagen is uitgerust met de NIR-sensor van het Deense Dinamica Générale. Het bedrijf Foder Teknik is importeur voor Noord-Europa van de Italiaanse sensor die zowel in voermengwagens als hakselaars wordt gebruikt. Volgens exportmanager André Sistermans zijn toepassingsmogelijkheden concreter dan bij gebruik in hakselaars. “Het probleem is het kunnen gebruiken van de data in andere programma’s. In Denemarken zijn daar centraal afspraken over gemaakt en wordt daardoor meer toegepast.”

Vooralsnog ziet Sistermans voor de Nederlandse situatie meer mogelijkheden in de NIR-techniek op de voermengwagen. “We hebben er in Nederland nu een paar verkocht. Het is vooral interessant voor bedrijven die de rantsoenen willen finetunen. Als de basis niet goed is, wordt dat met NIR niet beter.”

Real-time kuilanalyes

Een andere innovatie voor melkveehouders is het maken van real time kuilenanalyses.
Daarvoor heeft Trouw Nutrition de Nutri-opt On-site Adviser (NOA) ontwikkeld. De techniek was er al jaren als ‘kantoor’-toepassing en nu in een mobiele versie. Een verschil is de eenvoudigere, maar daardoor fors goedkopere NIR-sensor van € 3.750.

Volgens technisch specialist Johan Kroon worden dankzij de techniek rantsoenberekeningen nauwkeuriger. “Normaal heb je één uitslag van een kuil, nu zoveel als nodig is.” Het meest praktisch is om aan te sluiten bij de periodieke optimalisatie door de voeradviseur. Het kan dan meelopen met de melkcontrole-uitslag. Overigens is de variatie in graskuilen groter dan in mais, daar zit het grootste voordeel.

Voor graskuil, snijmais en grondstoffen als tarwe, gerst en soja heeft Trouw ijklijnen ontwikkeld. Voor vers gras is nog niet mogelijk omdat de droge stof ‘een uitdaging’ vormt voor de sensor. Een toepassing komt mogelijk later dit jaar. Trouw heeft verder een platform (NutriOpt) waar gebruikers de gevonden data kunnen verwerken en interpreteren.

Kroon ziet in vergelijkende onderzoeken betrouwbare uitslagen. “Door vaker te meten kun je met een goedkopere NIR-sensor toch nauwkeurige resultaten behalen” Meer bepalend nog is een juiste monstername. Daarom is het van belang dat gebruik van de NOA samengaat met een strak monsterprotocol.

Samenstelling bepalen met lichtbron

NIR staat voor nabij infrarood. Met deze techniek wordt de samenstelling van een product, zoals voer of mest, op basis van een specifieke golflengte van een lichtbron bepaald. Het golflengtegebied ligt in het gebied nabij infrarood (700 tot 2.500 nanameter), vandaar de naam.
De NIR-sensor is ingebouwd in een machine of apparaat. De sensor richt een lichtbron op het product of het monster. Deze weerkaatst het licht waarna het systeem de gegevens omrekent naar inhoudsstoffen op basis van een ijklijn. Deze ijklijn is het hart van het systeem en moet van elk product apart worden bepaald. Elke aanbieder van een NIR-sensor heeft een eigen ijklijn. In de nauwkeurigheid van de ijklijn zit direct ook de betrouwbaarheid van de sensor en dus de uitslag. Wel neemt de betrouwbaarheid toe naarmate meer metingen worden gedaan.