‘Melkveehouder Nederland blijft aan kop’

In een aantal buurlanden kan de melkveehouderij profiteren van schaalvoordelen en zijn er nog uitbreidingsmogelijkheden. Toch voorziet ForFarmer-topman Yoram Knoop niet dat de Nederlandse melkveehouderij haar voorsprong rap verliest, want efficiency en innovatie verslaan schaal.

De Nederlandse melkveehouderij mag even in een wat lastiger positie zitten, maar gaat niet andere bedrijfstakken achterna het dal in en blijft vergeleken met de concurrentie in nabije landen ook stevig koploper.

Dat is, kort samengevat, de vaste overtuiging van ForFarmers, een van de grootste veevoerbedrijven in Europa en de marktleider in Nederland en het Verenigd Koninkrijk (VK). CEO Yoram Knoop legt uit waarom ForFarmers zo denkt.

“In Nederland is de melkveehouderij het meest ontwikkeld en vooraanstaand. Dat geldt niet alleen voor de primaire melkveehouderij, maar voor de hele keten. Hier werkt die het meest efficiënt. Dat is echt uniek en zien we in geen enkel ander land. Ook het opleidingsniveau is zoveel hoger in Nederland dan in omringende landen. Hetzelfde geldt voor het gebruik van moderne informatietechnieken om zaken nog verder te optimaliseren. Ik denk met name aan het datamanagement op de bedrijven.”

Is wat u beschrijft de status quo, of heeft u het ook over de nog aanwezige potentie?
“Ik denk dat dit nog steeds potentie is. Wat ook heel belangrijk is, is de rol van FrieslandCampina als ketenregisseur. Vergelijk je de situatie hier met bijvoorbeeld het VK, dan zie je dat de productieomstandigheden daar buitengewoon goed zijn. Er ontstaan ook steeds meer grootschalige melkveebedrijven. Wat in het VK echter mist, is een sterke verwerkende (zuivel)industrie en een hoogopgeleide boer. In Duitsland, waar we ook aanwezig zijn, zie je een ongelooflijke verscheidenheid in regio’s. In het noorden en oosten zijn er grootschalige, hypermoderne melkveebedrijven, maar ook daar is geen goede ketenregisseur. We zien er veel groei, maar de waardeontwikkeling per kilo melk blijft achter.”

Nederland hoeft zich dus geen zorgen te maken?
“Er zijn hier ook nadelen. We kunnen moeilijker profiteren van schaalgrootte door gebrek aan uitbreidingsmogelijkheden en we hebben te maken met de mestproblematiek…”

Die mestproblematiek, met dit jaar een ingrijpende fosfaatreductieverplichting, leidt dat niet heel erg af en bemoeilijkt dat de concurrentie niet?
“Het is een hobbel, maar je ziet dat de uitdaging goed wordt opgepakt, dat er nieuwe investeringen worden gedaan, met name in nieuwe technieken – onder meer bij de mestverwerking – en dat het dus ook een nieuwe impuls geeft.”

Belemmeren de huidige fosfaatregels het vinden van oplossingen dan helemaal niet?
“Ik denk het niet. Misschien tijdelijk een beetje, maar het gaat niet zoals bij de varkens is gebeurd. Daar bestond een voorsprong op basis van kostprijs, maar dat voordeel is bijna weg. De sector werkt nu hard om meer onderscheidend te zijn, en ook Vion krabbelt weer op.”

“De rundveehouderij heeft het voordeel van een sterke marktleider in de vorm van FrieslandCampina. Daarnaast groeit mondiaal gezien de vraag naar zuivel en doet Nederland bijzondere dingen met zuivel.”

Dat is prachtig, maar de primaire sector moet dus ook stappen zetten.
“Dat doet ze ook. In Nederland zijn we elk jaar in staat geweest tot een hogere benutting van fosfaat en we zien dat de wetgeving een nieuwe impuls geeft aan de herinrichting van de bedrijven. Nu gaat bijvoorbeeld nog ongeveer de helft van alle voer voor de koeien op aan onderhoud, terwijl de andere helft wordt benut voor de melkproductie. Wij zien dat daar in de loop van de tijd nog 10 tot 15% meer efficiencywinst mogelijk is. Ook worden flinke stappen gezet richting een duurzamere productie en houderij, met name dankzij de KringloopWijzer. De mineralen van het eigen bedrijf worden steeds beter benut.”

Dan raak je ook aan de vraag of het kunstmestgebruik niet verder terug kan. Meer eigen mest die kunstmest kan vervangen, lijkt in alle opzichten duurzamer. Wel een dilemma, want jullie verdienen ook aan kunstmest.
“Er is op nog meer fronten efficiencywinst te halen.”

Met meer efficiency, innovatie en extra verwaarding hier kun je tegen schaalvoordelen elders op, dat is in grote lijnen het verhaal?
“Te kleine bedrijven in Nederland gaan het moeilijk krijgen, maar anderzijds win je het niet alleen op schaal. Je zou ook willen dat het onderscheid op duurzaamheid nog beter te vermarkten was, maar met de al bestaande extra verwaarding kan de Nederlandse boer op tegen grotere bedrijven elders met meer schaalgrootte en schaalefficiency.”

“Grote bedrijven in Groot-Brittannië hebben lagere vaste kosten, maar de totale kosten voor aangekocht voer zijn er even hoog als hier, al hebben ze twee keer zo veel grond. Dat scheelt zomaar 2,3 cent per kilo melk.”

Is er ook op andere vlakken nog meer te bereiken voor de Nederlandse melkveehouder?
“In het algemeen: zo lang we blijven investeren en innoveren is het eind nog niet bereikt. Als je kijkt naar bijvoorbeeld de koeien, is het genetische potentieel voor melkproductie nog 20% hoger dan de productie nu. Het is maar een van de vele zaken. Er zijn nog diverse knoppen waar je aan kunt draaien om stappen vooruit te zetten. Met data-analyseprogramma’s per bedrijf kun je snel zien waar verbetering helpt. Ik noem in euro’s een paar voorbeelden voor een gemiddeld bedrijf met 100 koeien: 10% meer melk levert € 15.000 per jaar extra op, kortere tussenkalfintervallen leveren € 10.000 per jaar op. Zo zijn er meer voorbeelden.”