Meer dan stikstof

Methaan is een koolwaterstofverbinding (CH4) die in de Nederlandse landbouw vooral vrijkomt bij de pensfermentatie en uit de mest. Methaan is ook het gas dat ­geproduceerd wordt bij mestvergisting. Bij het verbranden ervan wordt stroom opgewekt. In de pens van herkauwers produceren bacteriën die celwanden verteren vooral methaan, zodat het overgrote deel van de methaan via ademhaling naar buiten komt. Dit heet ook wel en­terische methaanemissie. In de volksmond wordt dat ook wel – onterecht – ‘boeren’ van de koeien genoemd. Methaan valt samen met lachgas (N2O) en koolstofdioxide (CO2) onder de noemer broeikasgassen. Ze worden optelbaar gemaakt door de hoeveelheid uit te drukken in ­CO2-equivalenten.

Nog ongeacht de schadelijkheid van dit gas – want hierover lopen de meningen ver uiteen – heeft Nederland een forse reductieopgave geformuleerd in het klimaatakkoord. Van de methaanemissie uit de agrarische sector, komt circa 8 megaton CO2-equivalenten uit de pens van melkvee. In het klimaatakkoord is een reductieopgave voor de veehouderij geformuleerd van 1,2-2,7 megaton CO2-equivalenten per 2030, waarvan 0,5-1 megaton CO2-equivaltenten voor de reductie van methaan uit pensfermentatie. Let wel, één megaton. Dat is een miljoen ton, een miljard kilo. Heel veel dus. Een forse opgave. En het is relatief onbekend in de praktijk, dus we weten nog niet precies hoe dit verminderd moet worden.

Hier zou je van kunnen schrikken. ‘Weer iemand die onheil over de sector verkondigt, de Nederlandse melkveehouderij rolt van de ene crisis in de andere’. Ik zeg dit niet om bang te maken, wel om bewust te maken dat deze kwestie speelt. En misschien nog wel meer om ­gerust te stellen. Want er loopt volop onderzoek naar het thema methaan. We staan dan wel in de kinderschoenen van wat we weten, maar er is een begin en de komende jaren zullen de ontwikkelingen snel gaan. Onderzoek werkt hierbij intensief samen met de praktijk. Bijvoorbeeld metingen, onder andere op Koeien & Kansen-bedrijven.

De methaanemissie van complete stallen wordt in kaart gebracht, met verschillen tussen bedrijven. De feitelijke methaanemissie van een groot aantal individuele koeien wordt gemeten. Gedurende verschillende maanden van het jaar. Om het niveau goed te kennen, maar ook om verschillen tussen dieren en bedrijven te leren. En op een aantal robotbedrijven worden via sensoren bij de melkrobot (‘sniffers’) verschillen tussen koeien in kaart gebracht. Bovendien wordt het pensvocht van verschillende koeien geanalyseerd. Ook nemen we maatregelen om op verschillende bedrijven minder methaan uit te stoten, én het resultaat hiervan te meten. Allemaal om van te leren en om binnen afzienbare tijd goede aanknopingspunten te hebben voor verlaging van de methaanemissie in Nederland.

We leren veel, in korte tijd. Het is de kunst om de uitdagingen van de (melk)veehouderij in Nederland integraal aan te pakken. Tegelijkertijd werken aan stikstof en methaan en andere broeikasgassen, Zodat we niet van de ene crisis in de andere wandelen, maar een wereldwijd erkend gidsland blijven.