Luchtwasser in melkveestal: effectief maar omstreden

Veehouders kiezen voor dit systeem omdat ze in de stal dan geen aanpassingen aan roosters hoeven te doen. Vooral beloopbaarheid en gladheid zijn nog altijd kritische punten. De jaarkosten wijken niet veel af van emissiearme vloeren maar zijn sterk afhankelijk van de situatie in de stal en met welke vloer de wasser wordt vergeleken. Een bijkomend voordeel van de luchtwasser is dat op termijn ook andere broeikasgassen zijn af te vangen. Er vinden al proeven met CO₂ plaats.

Nadelen luchtwassers in de varkenshouderij

Op papier is de luchtwasser dus een prima apparaat. Toch is er in de rundveehouderij terughoudendheid voor een brede toepassing. Die is deels gebaseerd op nadelen en kritiek van partijen op de luchtwasser in de varkenshouderij. De luchtwasser heeft zeker een imagoprobleem. Ook is er angst dat de luchtwasser leidt tot een andere manier van stallenbouw.

Het eerste aspect heeft te maken met nadelen van de luchtwasser in varkensstallen. Het is een ‘end-of-pipe’-oplossing, wat betekent dat de varkens zelf nog in de ammoniak en stank liggen. Wakker Dier noemt dat zeer bezwaarlijk en pleit daarom voor oplossingen die de uitstoot in de put verlagen. Welzijnsorganisaties benadrukken ook het nadeel van brandgevaar. Voor de luchtwasser is een centraal luchtkanaal nodig waardoor brand zich snel door een stal kan verspreiden. Vanwege het energieverbruik en andere nadelen bestempelen milieuorganisaties de luchtwasser als een niet-duurzaam systeem. Het systeem bleek verder gevoelig voor fraude en luchtwassers zijn zelfs uitgezet.

Het tweede aspect, de andere manier van stallenbouw, komt doordat in de varkenshouderij stallen potdicht zijn voor een optimale werking van de wasser. Dat is logisch want wassers kunnen tot wel 95% van de ammoniak uit de lucht halen. Hoe meer stallucht door de wasser gaat, hoe hoger het rendement is. Ondanks dat stallen bij de huidige wassers in de melkveehouderij niet helemaal dicht zijn, willen partijen binnen en buiten de sector voorkomen dat het met koeienstallen ook die kant opgaat.

Altijd luchtdoorstroming

Het slechte imago van de luchtwasser en de angst voor dichte stallen maakt dat toepassingen in de melkveehouderij met argusogen worden gevolgd. Onterecht, vindt een aantal systeemontwikkelaars. Zo geven Peter ten Hoeve, directeur van Winstal, en Maurice Ortmans, directeur van Inno+, aan dat elektriciteit geen item meer is, zeker in melkveestallen. Het hoge energieverbruik in varkensstallen komt door veel weerstand in het totale systeem. In de melkveehouderij is daarvan geen sprake. “Ons systeem verbruikt slechts een vijfde van de hoeveelheid stroom die een melkrobot vraagt”, aldus Ten Hoeve. Hij vindt het verder duurzaam dat het systeem via spuiwater kunstmest maakt en dat minder mineralen in dierlijke mest blijven.

Verder is brand veel minder een probleem dan bij varkens; er is geen centraal luchtkanaal nodig en bovendien kunnen koeien een stal snel verlaten. Het klopt dat het ammoniakniveau in de stal bij een luchtwasser waarschijnlijk hoger is dan bij emissievloeren, erkent Ten Hoeve. “Maar door toepassing van (deels) mechanische ventilatie is er bij een luchtwasser altijd luchtdoorstroming waardoor het binnenklimaat er ook op vooruitgaat.”

Nieuwe ontwikkelingen kunnen de nadelen verder beperken. De stal met open zijkanten is het meest concreet met een voorlopige ammoniakfactor van 7,2 kilo. Bij deze stal wordt een deel van de stallucht door de luchtwasser getrokken. Het rendement is daardoor altijd lager dan bij een dichte stal, maar door juiste sturing van de lucht verwacht Ten Hoeve een ammoniakfactor van 5 kilo. Ook is er een systeem met kelderafzuiging, waarbij de luchtwasser de lucht uit de kelder trekt voordat die boven de roosters komt. Het geeft een beter binnenklimaat maar is bouwkundig lastiger uit te voeren.

Winstal start deze maand met metingen op vier proefstallen met open zijkanten zodat er bij succesvolle metingen volgend jaar een emissiefactor ligt. Dit stalsysteem is ook prima bruikbaar in combinatie met weidegang. Overigens verdwijnt het huidige systeem door discussie over metingen binnenkort van de lijst en is het wachten op een nieuwe erkenning. Ingediende aanvragen worden wel afgewerkt.

^{Tekst gaat verder onder de foto.}

Integraal systeem: lucht en energie

De negatieve aspecten, die deels te maken hebben met beeldvorming en imago, werken een brede toepassing in de melkveehouderij voorlopig tegen. Als alleen naar de feiten wordt gekeken, is een dichte stal helemaal zo gek nog niet, benadrukt Ortmans van Inno+. Het bedrijf heeft in de varkenshouderij geïntegreerde concepten waarbij het wassen van lucht gecombineerd wordt met energieterugwinning en conditioneren van de lucht. Ortmans ziet ook voor de melkveehouderij mogelijkheden. “Hittestress is bij melkvee in de zomermaanden een probleem. Vochtige stallen zijn in de wintermaanden slecht voor de gezondheid van de koeien. Met een integraal systeem wordt alles aangepakt.”

Sjoerd Bokma, onderzoeker bij Wageningen UR, onderschrijft de potentiële mogelijkheden maar blijft terughoudend over de wasser. Vooral het afstappen van natuurlijke ventilatie vindt hij voor de melkveehouderij een grote ingreep. “Bij luchtwassers en mechanische ventilatie wordt de luchthoeveelheid beperkt om de kosten laag te houden. Dat is een slechte ontwikkeling.”

Bokma verwacht de komende tijd innovaties op het gebied van techniek en management die tot nieuwe oplossingen leiden. Hij ziet nog potentie in het optimaliseren van vloersystemen, eventueel met maatregelen in de mest of het management. De luchtwasser kan een rol spelen, mits de nadelen maximaal beperkt worden.