Dit kun je doen tegen hittestress

Als de warmteproductie en warmteopname van de koe groter is dan het warmteverlies, krijgt ze hittestress. “Door de verteringsprocessen in de flinke pens, produceert ze veel warmte. Een koe zweet weinig en raakt haar warmte vooral kwijt door hijgen en verdamping. Zeker een hoogproductieve koe kan daardoor bij een temperatuur boven de 20°C in combinatie met een hoge luchtvochtigheid al hittestress krijgen. En dat is veel eerder dan veel melkveehouders door hebben”, vertelt Jonne Twerda, dierenarts en concept manager bij Agrifirm. Twerda kijkt daarbij naar de Temperature Humidity Index (THI), een combinatie van temperatuur en luchtvochtigheid. “Vanaf een THI van 68 is er sprake van lichte hittestress. Dit kan zelf al op een warme dag in maart zijn, als je in een bosrijk of bebouwd gebied woont”, waarschuwt Twerda.

Schadelijke gevolgen hittestress

Hijgende koeien, meer drinken, minder liggen, een lagere voeropname en een lagere melkproductie. Dat zijn de directe en zichtbare gevolgen bij hittestress. Waarbij de lagere melkproductie niet alleen een combinatie is van de andere factoren, maar ook een gevolg van de energievretende processen om de warmte kwijt te raken. “De minder zichtbare gevolgen van hittestress zijn eigenlijk nog schadelijker”, vindt Jonne. “De organen gaan allerlei aanpassingen doen om de warmte kwijt te raken. De doorbloeding in de huid gaat omhoog om meer warmte kwijt te raken, waardoor de doorbloeding in het maagdarmkanaal daalt, wat negatief is voor de gezondheid van de darmwand. Door het hijgen raakt de koe veel CO2 kwijt, waardoor de pH in het bloed stijgt. Daardoor gaat de koe bicarbonaat uitscheiden, wat de kans op pensverzuring vergroot. Door het energietekort gaat de kwaliteit van de eicellen achteruit, wat zorgt voor de typisch verminderde vruchtbaarheid in het najaar.” De oproep van de dierenarts om hittestress zoveel mogelijk te voorkomen is duidelijk. Bekijk hier zijn checklist bij hittestress.

Maak gebruik van de wind

“Gelukkig zijn er een aantal natuurlijke hulpbronnen die je in kunt zetten tegen hittestress”, vertelt Evert Wind, adviseur Bedrijfsontwikkeling bij Exlan Advies. Wind om te ventileren is het eerste hulpmiddel. “Houd hier al bij je stalontwerp rekening mee. Een losstaande stal of een lange smalle 2+2-stal kun je veel beter ventileren met de wind. Door je stal haaks op de overheersende windrichting te plaatsen, meestal zuid/ zuid-westenwind, maak je optimaal gebruik van natuurlijke ventilatie.”

De laatste tip is het maken van een aparte uitbouw voor de melkstal, want een melkstal langs de dichte zijgevel belemmert de ventilatie. Natuurlijk heb je nog veel meer factoren dan ventilatie bij de bouw van een stal, maar wees je hier in ieder geval bewust van”, geeft Evert aan. “Denk ook aan sleuf- en mestsilo’s bijvoorbeeld. Als je die dicht naast je stal bouwt, rem je de ventilatie. Ook het vergroten van de luchtinlaten aan de zijgevels is erg effectief om meer gebruik te maken van de wind.”

Gebruik ventilatie en verneveling

Er is de laatste jaren een opmars van ventilatoren in melkveestallen. Een goed hulpmiddel wat je al bij 20°C in kunt zetten. “Bij een lagere stal werken ventilatoren in de lengterichting goed. Dwarsventilatie past bij een hogere stal, met als voordeel dat je meer verse buitenlucht door de stal blaast, als de windsnelheid minimaal 2,5 meter per seconde is. Met buisventilatie kun je de lucht gestuurd inbrengen en zie ik daardoor veel boven de ligboxen, in de wachtruimte of in een jongveestal. Bij temperaturen boven de 25°C is het vernevelen van water interessant, de tweede natuurlijke bron die je helpt om de stal te koelen. Zand is de laatste natuurlijke bron, in de ligboxen zorgt dit voor natuurlijke koeling”, vertelt Evert.

Voeropname stimuleren

De voeropname op peil houden. Dat is de allerbelangrijkste uitdaging om ook aan het voerhek de gevolgen van hittestress te beperken. “Weid ’s avonds en ’s nachts, voer vaker, schuif het voer vaker aan en zorg dat het voer fris en koud blijft, bijvoorbeeld door broeiremmers in te zetten”, geeft Herke Pijl, specialist Voeding en Transitie bij Agrifirm, als tips. “Zorg voor schoon water, het liefst in open bakken en op verschillende punten in de stal. Verhoog daarnaast de energiedichtheid van je rantsoen, zodat je de koe zoveel mogelijk de energie geeft die ze nodig heeft”, vindt Herke. “Je doet een koe tekort als je geen pensbestendig vet bijvoert tijdens de hitteperiode”, durft hij zelfs te stellen. “Met pensbestendig vet voer je de koe extra geconcentreerde energie, zonder dat ze extra interne warmte produceert.”

Zet een buffer in vanaf 20°C

“Vanaf 20°C is het belangrijk om een buffer zoals DairyFit Hittemix of DairyFit Buffer Plus bij te gaan voeren, zodat de koe genoeg bicarbonaat tot haar beschikking heeft. Want zoals dierenarts Jonne Twerda al aangeeft, gaat ze vanaf dat moment al meer bicarbonaat uitscheiden, terwijl de behoefte stijgt. Voer dit zeker tot 14 dagen na de hittestressperiode, omdat de koe op dat moment nog aan het herstellen is”, waarschuwt Pijl, die aangeeft dat je de koe op deze manier optimaal ondersteunt om pensverzuring bij hittestress te voorkomen.