Derogatie eindigt in 2025

​De derogatie wordt in stappen aangescherpt, waarbij voor dit jaar nog de huidige voorwaarden gelden, zoals die ook voor de afgelopen 2 jaar van kracht waren. Bedrijven die aan de derogatie willen meedoen, moeten daar dit jaar nog een vergunning voor aanvragen.

Formeel moet hierover nog een besluit worden genomen. Het Nitraatcomité vergadert daar op 15 september over.

Kunstmestvervangers

De minister is er niet in geslaagd akkoord te krijgen van de Europese Commissie op het gebruik van kunstmestvervangers. Volgens Staghouwer was de Europese Commissie daar niet voor te porren. “Daar zullen we een apart traject voor moeten bewandelen”, aldus de minister, die eerder dit jaar al in de vergadering van landbouwministers de inzet van kunstmestvervangers uit dierlijke mest op de agenda heeft gezet.

Transitievergoeding voor derogatiebedrijven

In een brief aan de Tweede Kamer stelt Staghouwer dat derogatiebedrijven nu veel sneller een omslag moeten maken, dan in het Nationaal Programma Landelijk Gebied is voorzien. Het NPLG is gericht op de terugdringing van de stikstofbelasting uit de landbouw, gecombineerd met de water- en klimaatopgaven.

De ministers Staghouwer (landbouw) en Van der Wal (Natuur en Stikstof) hebben steeds gezegd dat derogatie “cruciaal” is voor het welslagen van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). Staghouwer zegt daarover dat om die reden nu een transitievergoeding voor de derogatiebedrijven wordt opgetuigd, om de gevolgen enigszins te verzachten. Daarvoor is in totaal € 130 miljoen voor uitgetrokken. Dat is gemiddeld ongeveer € 2.500 per jaar per bedrijf voor een periode van 3 jaar, afgaande op het aantal derogatiebedrijven in 2021. Hoe die regeling er precies uit komt te zien, is nog niet duidelijk. De vergoeding wordt in overleg met de Europese Commissie opgesteld, zodat er geen discussie ontstaat over ongeoorloofde staatssteun, zei minister Henk Staghouwer op maandag 5 september.

De transitievergoeding wordt gekoppeld aan het areaal grasland van bedrijven. Daar is voor gekozen omdat bij grasland de waterkwaliteit het minst of niet achteruit gaat. Gebleken is dat de waterkwaliteit bij derogatiebedrijven over het algemeen binnen de Europese normen blijft. Het kabinet wil voorkomen dat grasland wordt omgezet. Er wordt gedacht aan een wettelijke verplichting voor een aandeel permanent grasland in het kader van de grondgebonden melkveehouderij.

Historie

De Nitraatrichtlijn is in 1991 van kracht geworden om de watervervuiling met nitraten uit agrarische bronnen te verminderen. Het doel was de bescherming van drinkwaterbronnen en de natuurlijke ecosystemen. De richtlijn was een reactie op de toenemende mestgift, vooral in de vorm van drijfmest, op agrarische gronden. Nederland besloot destijds zijn gehele grondgebied als kwetsbaar aan te wijzen, omdat land en water zo verweven zijn.

In december 2005 heeft de Europese Commissie aan Nederland de eerste derogatie gegund. De derogatie is daarna in 2010, 2014, 2018 en 2020 verlengd en vaak aan extra voorwaarden verbonden.