‘45 cent is een reëlere melkprijs dan de huidige 60’

Het is even wennen. Jarenlang behoorde Cono Kaasmakers tot de best uitbetalende zuivelondernemingen in Nederland. Maar in 2022 bleef de melkprijs achter, voorlopig op jaarbasis zo’n 2 cent per kilo melk op concurrent FrieslandCampina. Toch is er geen reden tot paniek, zo verzekert algemeen directeur Wim Betten. Cono Kaasmakers draait volgens hem zelfs het beste jaar ooit.

Betten neemt na ruim tien jaar bij ‘de Cono’, komende zomer afscheid van de coöperatie. Het doet hem veel, ondanks dat hij het besluit zelf heeft genomen. Hij voelt zich thuis aan de Rijperweg in Westbeemster. “Het is toch een soort van familie.” Het dressoir in zijn directiekamer staat vol met miniatuurvrachtwagencombinaties van onder meer Beemster kaas, het vlaggenschip van Cono Kaasmakers. Die stopt hij straks in een doos om mee te nemen naar zijn huis in Friesland. Liefst op een zaterdag. “Dat zegt denk ik wel iets.”

Was u niet liever vertrokken bij een hogere melkprijs?

“Zeker, al stop ik pas over een half jaar (lachend). Het is nog geen juli. Voor wat betreft 2022 moeten we kijken naar de melkprijs die onze leden over het hele jaar ontvangen. Dan komen we met de nabetaling en een toeslag van gemiddeld ruim 4 cent per kilo melk nog een heel eind mee. Maar duidelijk is dat we over 2022 niet de hoogste melkprijs uitbetalen. Dat komt doordat we bewust hebben gekozen voor de continuïteit en toekomst van zowel de coöperatie als de onderneming.”

Cono Kaasmakers had in 2022 een hogere melkprijs kunnen uitbetalen?

“We hebben er bewust voor gekozen 75% van onze melk te blijven verkazen, maar dat had niet per se gehoeven. Onze droogtoren heeft voldoende capaciteit om twee derde van onze melk te verpoederen. Als ik de melkprijs pak die afgelopen augustus hoorde bij de productcombinatie melkpoeder en room, had ik misschien wel een melkprijs van 67 cent kunnen betalen. Die flexibiliteit is er. Toen ik hier begon, heb ik direct gezegd dat we niet alleen afhankelijk moeten zijn van kaas. Als je dat wel doet, weten anderen dat heel snel. Wanneer je dan melk over hebt, en je moet verkopen, kost je dat gelijk 1 of 2 cent per kilo.”

Waarom heeft Cono gezien de hoge commodityprijzen dan toch niet wat meer melk tot poeder verwerkt?

“Samen met het management heb ik vastgehouden aan de strategie kaas. Dat is waar wij de afgelopen jaren het verschil mee hebben gemaakt en ik ben ervan overtuigd dat we daar ook komende jaren het verschil mee blijven maken. Als we onze kaasproductie afgelopen jaar hadden verlaagd, had dat niet alleen in ’22 gevolgen gehad voor de verkoop van onze merkkazen maar ook in de jaren daarna. Dan hadden we in ’23, ’24 en ’25 een stuk minder leeftijdskazen gehad. Natuurlijk had ik ervoor kunnen kiezen om te stoppen als directeur met de allerhoogste melkprijs. Niet alleen door te kiezen voor andere producten, maar ook door onze voorraden vaker te herwaarderen, zoals een aantal van onze concullega’s doen. Dan creëer je uitgestelde winst en dat kun je meenemen in het resultaat. Als de prijzen straks weer de andere kant op bewegen ,krijg je echter wel een tegengesteld effect. Wij zeggen: we betalen pas uit als we het hebben verdiend. Daarmee nemen we geluiden dat Cono het op dit moment minder zou doen voor lief.”

Normaliter betaalt Cono een van de hoogste melkprijzen. Nu niet. Wat is uw antwoord op kritische vragen uit de eigen achterban?

“Tijdens de twee ledenvergaderingen afgelopen november heb ik uitgelegd waarom we bepaalde keuzes hebben gemaakt. Dat werd goed begrepen. Ik heb ze laten zien dat het ons gelukt is om de merken op volume te houden. In 2022 waren we met Beemster, ondanks een krimp van de totale afzet van merkkaas in Nederland, nog steeds het grootste A-merk in het Nederlandse supermarktschap. We moeten niet vergeten dat ook Cono Kaasmakers het beste jaar ooit draait, ook al doen een aantal zuivelondernemingen die zich richten op commodity’s het dit jaar beter. Je moet geen appels met peren vergelijken.”

De verkopen van Beemster zijn niet gedaald?

“Nee, en daar zijn we trots op. Helemaal als je bedenkt dat 2021, als gevolg van Covid-maatregelen, een bijzonder goed jaar was wat betreft de verkoop van Beemsterkaas via de retail. We zien het als bevestiging dat we op de goede weg zitten.”

U gaat na ruim tien jaar uit dienst bij Cono Kaasmakers. Hoe staat de onderneming ervoor?

“Ik ben trots op wat hier staat en op de bijdrage die ik heb mogen leveren. Dan heb ik het niet alleen over stenen en roestvrij staal, maar ook over de organisatie, de saamhorigheid en niet te vergeten de kwaliteit van de kaas. Natuurlijk is er ook bij Cono wel eens wat, maar de neuzen staan over het algemeen dezelfde kant op.”

Waarom heeft u besloten te stoppen?

“Zowel de organisatie als strategie van Cono Kaasmakers staat. Maar uiteindelijk moeten de mensen binnen de organisatie het verschil gaan maken. Die mensen zijn er, ook in ons managementteam en organisatie, en die moeten we zoveel mogelijk proberen vast te houden. Mensen blijven niet voor een euro meer, maar willen perspectief. Mijn opvolger, onze huidige salesdirecteur Benelux en VS, Jerry Griep, is nu 55 jaar en toont duidelijk ambitie. Er staat eigenlijk maar één iemand in de weg en dat ben ik. Voor mezelf was ik het liefst nog drie jaar gebleven, maar door ruimte te maken voor Jerry krijgt de hele organisatie een upswing en creëren we verdere continuïteit.”

Hoe ziet u de toekomst van Cono Kaasmakers?

“Qua volume blijven we een relatief kleine boerencoöperatie die zich wil blijven onderscheiden in kwaliteit en duurzaamheid (met duurzaamheidsprogramma Caring Dairy, red.). We zijn merkenbouwers, met meer dan alleen Beemster, en blijven dat ook. We verkopen geen ‘grijze’ kaas. Doel is om elk jaar te groeien in onze merken, mits dit toegevoegde waarde biedt voor zowel de leden als de onderneming. Vanaf 1 januari 2023 tellen we 420 leden. Dat is twintig meer dan nu. Samen zijn deze melkveehouders goed voor ruim 400 miljoen kilo melk. We produceren rond de 34.000 ton kaas en er is ruimte voor 40.000 ton, en na beperkte investeringen 50.000 ton. Maar laat ik duidelijk zijn: we produceren liever een kilo kaas te weinig dan een kilo te veel. Elk jaar stellen we nieuwe ambities en stemmen daar onze melkaanvoer op af. Zeker is dat er in Nederland geen melk gaat bijkomen. De kans dat er minder melk komt is groter. Al onze collega’s denken dat ook. Misschien is dat wel de reden waarom de melkprijzen nog steeds zo hoog zijn. De vraag is of iedereen die melkprijs op dit moment eigenlijk wel kan betalen.”

Betalen zuivelondernemingen een hogere melkprijs om nieuwe leveranciers aan zich te binden?

“Wat in december door veel zuivelondernemingen is uitbetaald, kan eigenlijk niet. Als je kijkt naar de noteringen, was 45 cent een reëlere melkprijs dan 60 cent. Deze hoge melkprijzen moeten straks worden terugbetaald of alle producten moeten al op voorhand zijn verkocht. Begrijp me niet verkeerd. Voor boeren zou het geweldig zijn als de melkprijs boven de 60 cent blijft, maar we moeten reëel zijn. Ontwikkelingen op de wereldmarkt bepalen voor een groot deel wat wij in Nederland voor onze zuivelproducten en melk krijgen. In de VS en de EU gaat de melkproductie omhoog. We zullen zien wat dat komende maanden met de melkprijs gaat doen.”

Houdt u rekening met een zwart scenario?

“Het enige wat we zeker weten is dat het gaat kantelen. Belangrijk is dan dat wij als Cono onze basis op orde hebben en dat is zeker het geval.”