Zuivelmarkt op zeer hoog prijsniveau

Voor de zuivelsector zijn het bijzondere tijden. De prijs van zuivelproducten is in korte tijd flink gestegen. Met een aantrekkende melkproductie in de Europese Unie in het voorjaar, is de vraag of de prijzen hoog blijven.

De zuivelprijzen zijn flink aangetrokken sinds de jaarwisseling. Een snel herstel na de virusuitbraak én een aangetrokken vraag vanuit de herbevolkte varkenssector in China hebben een vliegwieleffect op de prijzen. Nieuw-Zeeland profiteert, maar kan minder leveren dan China vraagt. Daardoor is het vraageffect nu ook in Europa merkbaar. Daar zorgt een kleinere melkproductie in Duitsland en Frankrijk intern ook al voor kleinere buffers en sterk stijgende zuivelprijzen.

Corona veroorzaakt een bijzonder verloop van de zuivelmarkt. Producenten hebben tijdens de eerste coronagolf en het sluiten van horeca snel moeten schakelen in het productiepatroon. Een grote verschuiving vond er plaats van foodservice naar afzet via de retail. Deze is gegroeid en de hele zuivelmarkt ziet er anders uit dan voorgaande jaren. De retailafzet compenseert deels de verliezen bij de foodservice. Daarbij is de zuivelmarkt (net als veel andere markten) stabieler door corona. Zowel inkopers als verkopers zijn minder ­geneigd om risico’s te nemen. Ze overzien de markt minder goed en blijven ‘dichter bij huis’. Over de huidige fase van hogere melkprijzen: marktkenners betwijfelen of de opwaartse beweging van nu lang aanhoudt. Binnenkort start de voorjaarspiek in de productie. Dan komt er veel meer aanvoer en gaan prijzen wellicht weer zakken.

Hogere melkproductie Europa

De melkproductie in Europa steeg in 2020 met zo’n 1%, zonder definitieve cijfers over december. Binnen Europa is opvallend dat de twee belangrijkste melkleverende landen, Frankrijk en Duitsland, de laatste maanden minder melk produceerden dan in diezelfde maanden een jaar ervoor. Dat heeft een prijsopdrijvend effect voor melkpoeders en boter.

Wereldwijd leek de productie in Nieuw-Zeeland en Australië hoger uit te vallen, nu is het verschil nog maar 1,4%, respectievelijk 0,8%. Argentinië (+7%) en de Verenigde Staten (VS, +2%). Prijsconcurrentie vanuit Noord- en Zuid-Amerika voor zuivelproducten loert om de hoek.

Zowel de vraag naar vooral eiwit, maar ook vet blijft goed. Januari, meestal een maand waarin de consumptie terugloopt, is nu een periode waar zuivelprijzen flinke prijsstijgingen doormaken. De marktbalans is krap, er is weinig voorraad meer. De Europese productie zou moeten groeien om de stijgende vraag het hoofd te kunnen bieden. Er zijn twijfels of Nederland, Duitsland en Frankrijk kunnen plussen dit jaar. Hiermee is de groei van meer dan 1% melkproductie erg moeilijk te realiseren.

Kaasprijs blijft achter

Ondanks dat het gesternte goed staat, blijft het prijsniveau van bijvoorbeeld foliekaas Goudse Edam wat achter bij andere kaassoorten. Toch is de verwaarding niet slecht. Wel ziet men de voorraden weer iets opbouwen. De mozzarellaprijs is aangetrokken naar ongeveer € 2,60-€ 2,65 per kilo. Dat is een hele verbetering ten opzichte van de voorbije maanden, maar goed is de prijs nog niet en ver af van het niveau van begin vorig jaar (rond € 3,00). Wellicht dat de mozzarellaprijs verder aantrekt als het openbare leven meer op gang komt.

Afvlakking prijzen

Het is lastig inschatten hoe de zuivelmarkt zich in de loop van 2021 gaat ontwikkelen. Het prijsniveau voor de meeste zuivelproducten is sinds het derde kwartaal van vorig jaar sterk gestegen. Een kleine dip rond de kerst werd direct in januari gevolgd door prijsstijgingen. Zowel room als mageremelkconcentraat zijn flink duurder geworden. De prijs is zelfs zo hoog, dat room een te dure grondstof wordt voor de productie van boter. De kans is echter groot dat deze situatie van relatief korte duur is. De Europese melkaanvoer komt immers net uit het laagste punt vandaan.