Zuivelmarkt gaat onzekere tijd tegemoet

De zuivelmarkt kreeg begin juli al snel te maken met zomerrust. Kopers hebben voor het derde kwartaal al ingekocht en laten zich niet meer zien, terwijl verkopers juist nog orders in hun boeken willen boeken. Het gevolg is dat prijzen dalen. Dat maakt het lastig inschatten waar de markt na de vakantie naar toe gaat.

Veel melk

Het aanvoerpeil van melk ligt nog steeds boven dat van vorig jaar. Tot en met juni is in Nederland gemiddeld 3% meer melk aangevoerd dan een jaar eerder. De melkpiek dit jaar is wat vlakker dan in 2022 en lijkt langer aan te houden. Het onderlinge verschil neemt wel af: in januari lag de aanvoer nog bijna 5% hoger dan januari 2022 en in juni is de voorsprong nog 1,6%. In Duitsland is het productieniveau volgens wekelijkse aanvoergegevens van het Duitse Zentrale Milchmarkt Berichterstattung zo’n 2,5% hoger. Europees gezien zorgen tegenvallende productiecijfers in Italië, Spanje en Frankrijk voor een bescheiden groei van 0,8% in de melkproductie.

Wereldwijd worden de productieprognoses naar beneden bijgesteld. Toch blijft de melkaanvoer in de Verenigde Staten maand na maand zo’n 0,6% hoger dan vorig jaar. In Nieuw-Zeeland is in april en mei zo’n 7% meer melk aangevoerd dan een jaar eerder. Rabobank verwacht in zijn kwartaalrapportage dat de mondiale productie 0,5% hoger uitkomt dan in 2022. Droge weersomstandigheden in Zuid-Amerika en Europa zullen volgens de financiële instelling hierin een sleutelrol spelen.

Prijsdalingen

Als gevolg van een grotere melkaanvoer hebben zuivelproducten aan het begin van dit jaar flinke prijsdalingen doorgemaakt. Richting het voorjaar kwam rust in de markt en bleven prijzen stabiel, ondanks een continu hoge stroom melk met stevige gehalten. In de aanloop naar de zomer werd het aan de koperskant steeds rustiger en kon alleen de kaasmarkt het prijsniveau vasthouden. Nu lijkt de zomerrust vroeg te zijn begonnen en blijven prijzen dalen, doordat de meeste kopers voor Q3 hun posities hebben gevuld.

Dat zuivelproducten goedkoper worden, is niet alleen een Europese aangelegenheid. Ook in Nieuw-Zeeland en de VS dalen zuivelprijzen, waardoor tussen de grote zuivelproducerende regio’s de concurrentie op de wereldmarkt toeneemt. Op dit moment zijn de kaarten voor Europa door de relatief goedkope dollar niet gunstig.

De vraag naar zuivelproducten op de wereldmarkt staat onder druk, maar ondanks dat heeft Europa In het begin van het jaar goed kunnen profiteren van de goede concurrentiepositie op de markt van mageremelkpoeder en boter. De uitvoer van mageremelkpoeder steeg in het eerste kwartaal van 2023 met 33% en de boterexport kwam 8% hoger uit dan een jaar eerder. Op de kaasuitvoer levert de EU 1% in. Opvallend is dat de EU de Chinese import van mageremelkpoeder zag stijgen met 69% tot bijna 30.000 ton. Daarnaast pakt Algerije de koppositie van China over en voert bijna 40.000 ton van het product vanuit de EU in.

Onzekere markt

De wereldhandel reageert sterk op inflatie en hoge prijzen. De verwachte terugkeer van China op die wereldmarkt laat lang op zich wachten. De Chinese overheid stimuleert de binnenlandse melkproductie en het land komt maar slecht uit de coronapandemie en heeft last van de gevolgen van uitbraken van varkenspest. Dat is merkbaar op de markt en het vooruitzicht voor de komende maanden is dan ook niet bijster positief. Er is door de hoge prijzen nog steeds vraaguitval in de zuivel. Vanuit de VS en Nieuw-Zeeland wordt een sterkere inmenging op het aanbod verwacht, waardoor prijzen verder dalen. Europa heeft daarbij een flink nadeel door de zwakke dollar. Alleen als de vraag in China weer als een vliegwiel de zuivelmarkt aanzwengelt (wat overigens nog onzeker is), is het mogelijk om aan herstel te denken. Maar dat lijkt in de nazomer nog niet te gebeuren. Dat betekent voor de Nederlandse melkveehouder dat pas aan het einde van 2023 weer naar boven kan worden gekeken.