Vetkant zuivelmarkt stuwt melkprijzen

Op de zuivelmarkt ontvouwt zich een situatie die overeenkomst vertoont met die van najaar 2021. Het grote verschil met toen is dat de prijsstijgingen nu vooral aan de vetkant zijn. Toch is het vooruitzicht niet negatief.

Een flinke prijsboost vanaf september zorgt bij de zuivelproducten voor nieuwe records. Room komt op en over € 10 per kilo. In het kielzog daarvan tikt ook boter het hoogste prijspeil ooit aan met ruim € 8.000 per ton. Een langdurige periode van kleinere boterproductie en een sterk aantrekkende vraag naar beide producten zorgt ervoor dat de markt oververhit raakt. Daarbovenop komt nog eens een niet optimale melkaanvoer; voldoende ingrediënten om de prijzen flink op te drijven.

Inmiddels is de hitte op de botermarkt er alweer uit. Goedkope boter komt vanuit Oceanië naar Europa en dat zorgt ervoor dat prijzen onder druk komen staan. Ook zijn kopers terughoudend met het kopen van boter, nu de prijs stappen naar beneden zet. Daartegenover staat dat de productie van boter door de dure room niet maximaal is en dat nog veel boter gekocht moet worden.

Aanvoer melk blijft achter

De aanvoer van melk in september is in Nederland met ruim 2,5% flink gezakt. Door een extra dag in het schrikkeljaar blijft de achterstand over de eerste negen maanden beperkt tot 2%. In landen om ons heen is het ook minder dan vorig jaar. Duitsland en België laten een daling in de melkaanvoer optekenen. Frankrijk voert weliswaar meer melk dan vorig jaar aan, in vergelijking met het vijfjarige gemiddelde blijft het achter.

Ook Ierland blijft achter op vorig jaar, maar het verschil krimpt per maand. Polen, een land met een productie vergelijkbaar met die van ons land, weet de productie wel flink te verhogen, waardoor de Europese Commissie uitgaat van een vergelijkbaar productieniveau als vorig jaar.

In andere regio’s is het niet veel beter. In de Verenigde Staten lijkt de melkaanvoer af te stevenen op een gelijk niveau als een jaar eerder en ook in Oceanië is het jaargemiddelde niet veel groter, echter door goede weersomstandigheden groeide de melkaanvoer in Nieuw-Zeeland in augustus met 10%. Het is afwachten of de top van de melkaanvoer in november die groei kan vasthouden.

China keert wereldmarkt de rug toe

In de vraag naar zuivel is China niet meer de grote aanjager die het jaren was. Door de interne productie flink te stimuleren, is het in een overschotsituatie terechtgekomen, waardoor minder import van zuivelproducten nodig is. Alleen de invoer van boter is dit jaar tot en met juni gegroeid met bijna 10%. Daartegenover staat een 35% gedaalde import van mageremelkpoeder in dezelfde periode en 10% minder invoer van vollemelkpoeder.

Vooral bij mageremelkpoeder hakt dat er bij de EU flink in. In 2023 leverden de gezamenlijke landen nog een kwart van het poeder, dit jaar blijft dat aandeel steken op 9%. Het lukt Europa niet om het verlies in afzet van mageremelkpoeder goed te maken in andere landen. Algerije werpt zich nadrukkelijk op als belangrijke partner, maar zelfs samen met afzetlanden als Filipijnen, Indonesië en Nigeria is de teruggang in export niet goed te maken. Tot en met juni is zo’n 10% minder mageremelkpoeder de Europese Unie uitgegaan. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat in de export van zuivel over heel 2023 een flinke plus is opgetekend ten opzichte van het jaar ervoor.

Voor de komende tijd blijft de melkaanvoer een aandachtspunt. In veel Europese landen is het lastig deze te laten stijgen. In ons land kampen we met de gevolgen van blauwtong. Daarnaast worden regels verder aangescherpt. In meer Europese landen staat het houden van dieren ter discussie. Het gevecht om melk zal hierdoor heviger worden.

Na november trekt de aanvoer van melk weer aan, maar of dat er veel meer melk beschikbaar komt, is de vraag. Aan de andere kant spelen de inflatie en de sterk gestegen prijzen van zuivel voor eindgebruikers een rol. Tot nog toe blijft de consumptie op peil, maar ook dat kan in de loop van de tijd veranderen. Vooralsnog lijkt de positieve trend van stijgende uitbetalingsprijzen zich door te zetten.