Splitsen van bedrijf is meerjarig traject

Een bedrijf splitsen vraagt een goede voorbereiding. Naast dat de vaste lasten meestal stijgen, vraagt splitsen ook altijd een investering. Werk in elk geval samen naar een einddatum.

Splitsen van bedrijven gebeurt niet heel veel. Toch is het een belangrijk onderdeel in ondernemen en voortzetten van het bedrijf. Soms gebeurt splitsen vanuit kracht van een bedrijf, maar veelal is splitsen meer ingegeven door dat broers, broer, zus of neven liever hun eigen koers willen varen.

Als een bedrijf splitst, is er regelmatig sprake van twee takken op een bedrijf. Bijvoorbeeld een melkveetak en een varkenstak. In die gevallen is het duidelijk wie op welke tak verder gaat. Echter als het gaat om een melkveebedrijf dat gedeeld wordt, moet vaak een van de twee verkassen. Wat er ook uitrolt, het is zeker dat er altijd een investering gevraagd wordt om een splitsing mogelijk te maken.

Geen blauwdruk

Erik van Gorp en zijn collega Paul Bosch, beiden senior bedrijfsadviseur bij Aba Accountants en Adviseurs, geven aan dat splitsen van bedrijven altijd maatwerk vraagt. Van Gorp: “Er is geen blauwdruk voor splitsen, want elke situatie is uniek, met zijn eigen wensen en bedrijfsspecifieke randvoorwaarden. Een van de belangrijkste daarin is de huidige en toekomstige financiering.”

Toch is er wel een soort van werkvolgorde op te stellen die het splitsen van een bedrijf mogelijk moet maken. De belangrijkste vraag daarin is of de twee separate bedrijven na splitsen voldoende levensvatbaar zijn en genoeg rendement op kunnen leveren. “Splitsen van een bedrijf met 80 koeien naar twee van 40 gaat niet lukken. Dat voelt iedereen wel op zijn klompen aan. Maar wat als je een bedrijf van 200 koeien splitst in twee van 100 of 80-120? Dan moet je gaan rekenen, en daarom is het zo belangrijk dat je tijdig schakelt met je bedrijfseconomisch en fiscaal adviseur”, zegt Van Gorp.

Omdat splitsen altijd met een investering gepaard gaat, is het ook belangrijk om tijdig met de bank in overleg te gaan. Dan wordt bekeken hoe de huidige financiering eruit ziet en wat de mogelijkheden zijn voor uitbreiding van de financiering voor de separate bedrijven na splitsing. Bosch: “In dat geval zal de bank zeker vragen naar het economisch perspectief van de beide bedrijven. Heel vaak leidt splitsen tot nieuwe financiering van beide afzonderlijke bedrijven.”

Datum prikken

Zeker waar enige frictie oorzaak is van de voorgenomen splitsing is het goed om wel samen een datum op de kalender te prikken waarop men de splitsing gerealiseerd wil hebben. Bosch: “Dan heb je en gezamenlijk doel waar je naar toe kan werken. Het is belangrijk om daar voldoende tijd voor te nemen. Dan ga je al snel in jaren denken.” Want bij splitsen zal een van beide partners in het bedrijf waarschijnlijk op een andere locatie verder gaan en dat betekent dat er elders een locatie moet worden gekocht. Dat gaat nu eenmaal niet in een paar maanden tijd. Ook hier geldt dat eerst het voorwerk gedaan moet zijn. Wat voor bedrijf zoek ik met welke omvang en hoeveel financiering is daarvoor nodig?

In het voortraject is het zinvol om te kijken naar de fiscale gevolgen. Overleg met de belastingdienst is dan ook belangrijk om ervoor te zorgen dat er niet onnodig euro’s uit het bedrijf vloeien (zie kader fiscale mogelijkheden).

Splitsing

In een splitsing is het belangrijk om te kijken naar de dierrechten. Dierrechten vertegenwoordigen een forse waarde en het moet goed omschreven worden wie wat krijgt. Het kan ook zijn dat dierrechten aan een persoon of bedrijf zijn toegeschreven en als ze overgedragen worden naar een andere rechtspersoon, tegen welke waarde moet dat dan. Datzelfde geldt voor cultuurgrond. Bosch: “Bij bedrijfsoverdracht wordt vaak met een veel lagere waarde gerekend dan de vrije waarde. Vaak gaat het dan om 30 tot 40% van de vrije waarde. Daarom is het verstandig om een meerwaardeclausule op te nemen, waarbij de meerwaarde bij eventuele verkoop binnen een afgesproken periode wordt gedeeld.”

Ook moeten de gebouwen op waarde worden gezet, waarbij een de eigenaar wordt van deze gebouwen. Dit betekent vaak een verhoging van de vaste lasten omdat degene die het bedrijf verlaat ‘uitgekocht’ moet worden. En als dan ook het aantal dieren op het bedrijf vermindert evenals de melkleverantie van het bedrijf, betekent dat naast een verhoging van de financieringslasten ook een verhoging van veel andere vaste lasten per kilo melk. Ook worden de vaste lasten van de twee afzonderlijke bedrijven hoger zoals de posten boekhoudkosten, verzekeringen, onderhoud en machines.

Ander aandachtspunt is leverantie van melk. Zorg dat de partijen die willen gaan splitsen beide lid of leverancier zijn van hun melkverwerker. Ga in elk geval in gesprek met de melkverwerker rondom de mogelijkheden, rechten en plichten bij splitsing of aanmelden van een nieuw leveringsadres.

Voor FrieslandCampina geldt dat bijvoorbeeld twee broers, die beide lid zijn van het te splitsen bedrijf, en ieder op een eigen locatie melk gaan leveren, wel beide hun melk kunnen blijven leveren aan FrieslandCampina. “Alle andere opties moeten ter toetsing voorgelegd worden aan het coöperatiebestuur”, zo geeft Sjoerd van Sprang, woordvoerder van FrieslandCampina aan. In dat geval zijn er meerdere antwoorden mogelijk. Zo hangt dit bijvoorbeeld af van de locatie waarvan ze de melk gaan leveren, namelijk of dit wel of geen lid-locatie is. Ook de duur van de maatschap van de broers telt mee.

Terug naar alle werk

Wie splitst moet beseffen dat beide ondernemers na splitsing ook verantwoordelijk worden voor alle werk. Vaak is in de huidige situatie de een meer de koeienboer en de andere meer de machineboer. Of een richt zich vooral op administratie of organisatie en aansturing. In de nieuwe situatie moet elk zich inlezen en inleren op de vaardigheden en werkzaamheden die normaal de voormalige partner uitvoerde. Dat gaat toch vaak ten koste van de efficiëntie.

Bij inhuren van de kennis of arbeid die ­ontbreekt, betekent dat verhoging van de kosten.

De samenwerking hoeft ook niet helemaal opgegeven te worden na splitsing. Als je ieder je eigen weg wilt gaan, maar wel kunt samenwerken is bijvoorbeeld delen van het machinepark een heel goede manier om kosten te drukken.

Van Gorp concludeert: “Bij splitsen blijft samenwerken naar het einddoel het belangrijkst. Het gaat niet om verwerven van de laatste € 500. Als er wordt geruzied over wie de haakse slijper krijgt en wie de dopsleutelset, wordt het niks. Je moet beiden in een constructieve sfeer het gesprek aangaan en zo de weg naar splitsing blijven bewandelen. Hou zicht op wat je krijgt, niet op wat je afgeeft.”