Samenwonen en het (familie)bedrijf: kinderen

Tegenwoordig kiezen steeds meer partners voor het ongehuwd samenwonen als volwaardig alternatief voor een huwelijk.

Samenwonen is niet meer standaard een soort ‘proefperiode’ voorafgaand aan een huwelijk. Was de komst van een kind vroeger vaak aanleiding om alsnog in het huwelijksbootje te stappen, tegenwoordig is dat lang niet altijd het geval. Dat betekent dat u als (aanstaande) ouders een aantal zaken zelf moet regelen. Denk daarbij aan het juridische aspect maar ook aan het hebben van gezamenlijk gezag.

‘Juridisch ouderschap’

Wanneer u ongehuwd samenwoont en u krijgt kinderen, dan is de moeder automatisch ook de ‘juridische’ moeder. De vader is echter niet automatisch de ‘juridische’ vader. Hiervoor moet de (aanstaande) vader eerst langs de Burgerlijke Stand om het kind te erkennen. De moeder moet hiervoor wel toestemming geven. Weigert de moeder toestemming, dan kan de rechtbank vervangende toestemming geven. Erkenning kan zowel vóór als na de geboorte van het kind plaatsvinden. Erkenning tijdens de zwangerschap voorkomt juridische complicaties in de trieste situatie dat de aanstaande vader onverhoopt voor de geboorte mocht overlijden of wanneer de moeder tijdens de bevalling overlijdt. Door erkenning erft een kind van de vader, ook al is er geen testament.

Gezamenlijk gezag

De moeder heeft automatisch het gezag over haar kind. De vader niet, ook al heeft hij het kind erkend. Om gezamenlijk gezag over uw kind te krijgen moet u samen een verzoek indienen tot aantekening daarvan in het gezagsregister. Dit kunt u zelf (zonder advocaat) regelen via het digitaal loket Rechtspraak.nl. U kunt ook een formulier downloaden en met bewijsdocumenten opsturen of afgeven bij elke rechtbank in Nederland. Om het gezamenlijk gezag te krijgen moet de vader het kind wel hebben erkend. Daarnaast moet u allebei meerderjarig zijn en niet onder curatele staan.

Uit elkaar?

Na beëindiging van de relatie, blijft u samen het gezamenlijk gezag uitoefenen. Alleen wanneer dit niet in het belang is van uw kind kan de rechter hier van afwijken. Heeft u geen gezamenlijk gezag aangevraagd dan heeft alleen de moeder het gezag. Gaat u uit elkaar en zijn uw kinderen nog minderjarig? En heeft u het gezamenlijk gezag over uw kinderen? Dan bent u verplicht om een ouderschapsplan op te stellen. Daarin moet u de afspraken over de verdeling van de zorg- en opvoedingstaken, de omgangsregeling, de kinderalimentatie en de informatie-uitwisseling over belangrijke aangelegenheden over uw kinderen en hun vermogen vastleggen.

Wat gebeurt er na overlijden?

Als een van u beiden overlijdt en u heeft het gezamenlijk gezag, krijgt de andere partner alleen het gezag. Heeft de moeder alleen het gezag, dan bepaalt de rechter wie het gezag krijgt na haar overlijden. In de meeste gevallen zal dit de andere ouder zijn, tenzij de rechter dit niet in het belang van het kind vindt. Ook wanneer de overleden ouder (bij testament of in het gezagsregister) iemand anders tot voogd heeft benoemd, heeft de andere ouder de voorkeur. Deze moet de voogdij dan wel binnen een jaar aanvechten. Na een jaar verliest de langstlevende ouder zijn voorkeurspositie.