Opfokkosten in paar jaar tijd ruim € 300 hoger

In de huidige overspannen mestmarkt hoort je over mestafzetkosten van € 30 per kuub. Het opfokken van een extra vaars brengt ruim 13 kuub mest met zich mee. Daarmee kost het opfokken van een vaars alleen aan mestafvoer al € 400. Hier zijn direct allerlei mitsen en maren bij te plaatsen. Een mestafvoertarief van € 30 per kuub is mogelijk een momentopname en niet iedereen hoeft mest af te voeren.

Maar de toegenomen mestkosten zijn wel een indicatie dat opfok van jongvee er niet bepaald goedkoper op wordt. Om het maar eens zachtjes uit te drukken. De kostprijs van een vaars bestaat uit allerlei componenten. Denk aan voerkosten, huisvesting, gezondheidskosten en arbeid. Voor het gros van de kostenposten geldt dat ze de afgelopen jaren omhoog zijn gegaan.

In 2019 berekende Wageningen Livestock Research met programma Jonkos dat het opfokken van een vaars € 2.342 kost. Hierbij gingen de rekenaars uit van een typisch melkveebedrijf met 100 koeien en een vervangingspercentage van 28. Na 2019 heeft Wageningen de cijfers in Jonkos niet meer geactualiseerd.

In de praktijk zijn er flinke verschillen in de kosten van jongveeopfok. Dat heeft alles met verschillen tussen bedrijven te maken. En ook met de mate waarin je bepaalde kosten toerekent aan het jongvee. Denk aan kosten van arbeid en grond. Ook de huisvestingssituatie speelt hierbij mee. Bij oudere gebouwen zou je kunnen rekenen met lagere kosten dan bij een berekening op basis van nieuwe gebouwen. Kosten voor voer, diergezondheid, KI, water en licht ontlopen elkaar vaak minder als je een bedrijfsvergelijking maakt.

Het verlagen van opfokkosten lijkt het makkelijkst haalbaar door het verlagen van de afkalfleeftijd en daarmee het verkorten van de opfokperiode. De gemiddelde afkalfleeftijd in Nederland beweegt zich tussen de 25 en 26 maanden. Verlagen van de afkalfleeftijd met twee maanden betekent voor een bedrijf met 100 melkkoeien dat de jongveestapel 10% kleiner kan zijn. Op grond van de Jonkos-cijfers uit 2019 betekent dit ruim € 7.000 minder jongvee-opfokkosten. Wel betekent jonger laten afkalven dat je de dieren harder moet laten groeien, vooral in het eerste levensjaar. Dat kan een lichte stijging van de voerkosten met zich meebrengen, maar het is vooral een kwestie van de jongveeopfok goed managen.

Eerder beginnen met terugverdienen

Een voordeel van jonger laten afkalven is ook dat je sneller begint met het terugverdienen van gemaakte opfokkosten. En uiteraard is het interessant om koeien zo lang mogelijk aan te houden. Bij een koe met een levensproductie van 25.000 kilo melk zijn de opfokkosten per kilo melk twee keer zo hoog als bij een koe die pas na een productie van 50.000 kilo melk het bedrijf verlaat.

Jongvee vreet voer, produceert mest, kost arbeid en fosfaatrechten, maar levert geen melk. Een krappe jongveebezetting van vijf stuks jongvee per tien melkkoeien is voor veel bedrijven een mooi streven. Dit betekent wel dat je in staat moet zijn om het vervangingspercentage bij het melkvee onder de 25 te houden.

Prijsverhogingen doorgevoerd

Hoe hoog zijn de opfokkosten anno 2024? Melkvee100plus rekende met Jonkos op grond van de kengetallen van het bedrijf met 100 melkkoeien in 2019, en voerde de prijswijzigingen door voor een aantal zwaarwegende kostenposten. Gemakshalve gaan we uit van een situatie waarin het bedrijf al het voer aankoopt, en alle mest afvoert. Ten opzichte van 2019 is vooral de prijs van snijmaiskuil gestegen, naar nu € 90 per ton (33% ds). Ook de krachtvoerprijs is flink hoger. Voor 2024 rekenen we met € 42 per 100 kilo. Verder verhogen we de arbeidskosten met 10% naar € 29,70 per uur. Voor mestafvoer rekenen we niet met de actuele overspannen mestafvoerprijzen maar met een gemiddeld verwacht afvoertarief van € 24 per kuub.

Doorvoeren van deze prijsverhogingen in Jonkos laat de opfokkosten omhoog gaan met € 318 waarmee de opfokkosten per vaars uitkomen op € 2.660 (zie tabel). Exclusief arbeid kost het opfokken van een vaars € 2.038. Ga je uit van mestafzetkosten van € 30, dan komt er nog eens € 78 bij.

Percentage uitbesteed jongvee is redelijk constant

De gestegen kosten van de jongveeopfok werken ook door bij het uitbesteden van de opfok aan een gespecialiseerd jongveeopfokbedrijf. ‘In de praktijk komen we momenteel vaak tarieven tegen die variëren tussen € 2,75 en € 3,00 euro per dag’, zegt Vic Boeren, teammanager bij DLV Advies Het adviesbedrijf ondersteunt melkveehouders en jongveeopfokkers regelmatig bij het goed op papier zetten van gemaakte afspraken.

Volgens Boeren is het tarief slechts een van de overwegingen die een rol spelen bij het uitbesteden van jongveeopfok. “Het begint met het vinden van een goed match tussen melkveebedrijf en jongveeopfokbedrijf. Zowel qua aantallen als qua visie op de opfok.”

De indruk van Boeren is dat het percentage jongvee dat bij jongvee-opfokkers wordt opgefokt door de jaren heen niet structureel groeit. “Er is wel constant vraag van melkveehouders die zoeken naar jongveeopfokcapaciteit. Maar we zien ook dat melkveehouders na een aantal jaren hun eigen jongvee weer gaan opfokken. Onder meer vanwege veranderde bedrijfsomstandigheden; bijvoorbeeld door aankoop van fosfaatrechten en investeren in jongveehuisvesting. Bij de jongveeopfokbedrijven zien we soms dat bedrijven stoppen, bijvoorbeeld vanwege pensionering. En aan de andere kant zijn er ook steeds weer nieuwkomers op die markt. Vaak gaat het om gestopte melkveehouders die actief willen blijven in de rundveehouderij.”