Mestopslag: passend systeem voor iedereen

Op melkveebedrijven groeit de capaciteit van de mestopslag vaak niet mee met de veestapel. Daarom is investeren in extra mestopslag soms nodig. Veehouders kiezen dan meestal voor een buitenopslag. “Mestopslag in traditionele putten kost € 100 tot € 150 per kuub en is altijd duurder dan mestopslag buiten de stallen”, zegt Johan de Vries van Genap Agro. Jannes Oostra van Handelsonderneming Oostra weet dat bij nieuwbouw met mestkelders onder de stal een derde van de prijs onder de grond zit. “Je ziet steeds vaker dichte vloeren met mestopslag buiten de stal. Niet alleen vanwege lagere kosten, maar ook voor veiligheid en minder ammoniak in de stal”, zegt Oostra.

Uit een rondgang onder zeven leveranciers van mestopslagsystemen blijkt de keuze in systemen groot. Zowel in type opslag als in het materiaal van een silo. Er zijn betonnen, stalen en golfplaten silo’s en zogenoemde gaasmatsilo’s. Daarnaast zijn er flexibele oplossingen, zoals een reguliere of oprolbare mestzak, flexitank, flexobassin en foliebassin (zie tabel Overzicht leveranciers van mestopslagsystemen en hun aanbod). Er is een groot verschil in volume mest dat in een systeem past, dat varieert van 10 tot 30.000 kuub. De prijs van een mestopslag loopt van € 10 naar € 81 per kuub mest. De kosten per kuub zijn lager bij investeren in een grotere mestopslag. Genap Agro heeft recentelijk het bedrijf Appelbouw (verzorgt keuringen van opslagsystemen) overgenomen en de mestopslagactiviteiten van Beutech Agro in Steenwijk. Habo Drechtstede is een zelfstandig bedrijf onder de holding Milieusystemen Tiel.

Belangrijk in de keuze

Mestopslagsystemen variëren van een kleine opslag voor tijdelijke opslag tot een grotere opslag voor continu extra opslagcapaciteit. Bijvoorbeeld omdat een veehouder meer koeien is gaan melken. Waar moet je op letten bij de keuze voor een opslagsysteem? In elk geval op de locatie (op het erf of op het land), de benodigde inhoud (hoeveel kuub mestopslag is nodig) en of het gaat om een tijdelijke of permanente opslag. “Ook is het van belang hoe een veehouder de mest in de opslag kan mengen en hoe de mest in en uit de opslag gaat. Er zijn verschillende mogelijkheden, maar elke locatie is toch net weer iets anders, net als de behoefte van de veehouder”, zegt Gilbert Jacobs van Milieusystemen in Tiel. De keuze hangt ook af van de opvolging van het melkveebedrijf. Veehouders zonder opvolger kiezen eerder voor een goedkoper systeem. Alleen een mestzak en foliebassin zijn toegestaan op het land. Andere opslagsystemen mogen alleen op een boerenerf worden geplaatst. Is de opslag groter dan 2.500 kuub dan is hiervoor ook een vergunning nodig.

Beton is meest duurzaam

PAS Mestopslagsystemen, Genap Agro, Milieusystemen Tiel, Fabiton en Habo Drechtstede leveren betonnen mestsilo’s. De inhoud varieert van 100 tot 6.000 kuub. Fabiton is marktleider in betonnen silo’s en bouwt voor de agrarische sector incidenteel een grote, industriële betonnen silo van 30.000 kuub. De investering loopt uiteen van € 30 tot € 65 per kuub mest. De blijvers in de veehouderij kiezen vaak voor een betonnen mestsilo. Het is weliswaar de duurste optie qua investering, maar wel de meest zekere oplossing, die het langst mee gaat en veel minder snel aan vervanging toe is. Alleen het opvangen van weinig volume mest (100 kuub) in een oprolzak kan met € 81 per kuub nog duurder zijn. “Wij bouwen al vanaf begin jaren 80 betonnen silo’s en er is eigenlijk nooit wat mee”, zegt Klaas Sijtsma van Fabiton. Hij schat dat 40% van de veehouders een betonnen mestsilo heeft. “De eerste keuring van een betonnen silo is pas 20 jaar na de bouw, bij andere systemen is dat na 10 jaar. Dat zegt iets over de kwaliteit.” Het enige wat qua kwaliteit in de buurt komt van een betonnen silo is een RVS-silo. “Deze worden wel gebruikt in de industrie, maar voor de landbouw zijn deze te duur”, zegt Sijtsma. Habo Drechtstede levert in beton nog de Befo-mestsilo. Dit is een vierkante of rechthoekige mestopslag in sleufsilo elementen met een zware binnenbekleding en drijvende afdekking.

Staal, golfplaten en gaasmatten

Voor opvang van minder mest (tot 2.600 kuub) zijn de stalen silo’s, golfplaat- en gaasmatsilo’s erg gewild. Voor deze silo’s is geen betonvloer nodig en daarmee zijn ze geschikt voor elke type grondslag. PAS Mestopslag bouwt als enige nog steeds de gegalvaniseerde of tweezijdig groen geëmailleerde stalen mestsilo’s. Milieusystemen Tiel levert het flexobassin (2 tot 5 meter hoog), die in de grond mag worden gegraven.

Drie leveranciers leveren een golfplaatsilo, die flexibel is in hoogte en diameter, en vrijwel overal te plaatsen is op elke ondergrond. De voorgebogen gegolfde staalplaten zijn verzinkt of gegalvaniseerd en gecoat met polyurethaan om ze te beschermen tegen roest. “De coating van een golfpaatsilo is niet universeel, er zijn kwaliteitsverschillen in de coating”, zegt Jaap Veenstra van PAS Mestopslagsystemen. Een PVC-silobekleding of een kunststof mestzak zorgt voor een mestdicht systeem. De platen zijn voorzien van een profiel en getoogd in de juiste radius. Het is mogelijk om een golfplaten silo gedeeltelijk onder het maaiveld te bouwen.

Een gaasmatsilo is een relatief eenvoudige constructie, die qua prijs/kwaliteitverhouding ook gunstig scoort. De silo bestaat uit wapeningsmatten, die vooraf in de ronding van de buitenwand zijn gebogen en daarna volledig verzinkt. De matten zijn met profielen aan elkaar verbonden en staan op stel-tegels. De silo is voorzien van een binnenzak. De inhoud van de gaasmatsilo varieert tussen leveranciers van 80 tot 2.500 kuub, de standaard hoogte is met 3 meter beperkt.

Foliebassin: goedkoopste oplossing

De leveranciers zien een groeiende belangstelling voor foliebassins, vanwege de vele mogelijkheden in maatvoering en de lage prijs. Het aanleggen van een foliebassin neemt weliswaar veel ruimte in, maar levert per kuub mest de goedkoopste mestopslag op. De kostprijs begint bij € 10 tot € 12,5 per kuub mest en loopt op tot € 23 voor kleinere bassins van 1.000 kuub. Meestal kiezen veehouders voor een foliebassin vanwege de gunstige prijs. Volgens Veenstra zijn de gangbare maten gemaximeerd op 2.500 kuub of zelfs 750 vierkante meter binnen de melding. Alle leveranciers kunnen een foliebassin aanleggen. In tegenstelling tot andere mestopslagen heeft een foliebassin een drijvende afdekking. Nadeel is dat het bassin meer arbeid vraagt, omdat veehouders het water van het drijfdek moeten pompen. “Mest mixen in een foliebassin is ook minder eenvoudig dan in onze mestzak of bagtank, evenals het leegkrijgen van een bassin”, zegt Wout Engelbertink van Albers Alligator.

Tijdelijke mestopslag

De (oprolbare) mestzakken bieden een flexibele oplossing in perioden dat veehouders extra mest moeten opslaan. “In december en januari verkopen we veel vrij liggende mestzakken van 200 tot 350 kuub voor de laatste mest, die de veehouder nog moet opslaan”, zegt Veenstra. De voordelen van (oprolbare) mestzakken zijn dat ze eenvoudig neer te leggen zijn, er geen vergunning nodig is en ze verplaatsbaar zijn. Het vraagt ook weinig onderhoud en de zakken gaan lang mee. Nadeel is dat in de oprolbare mestzakken relatief kleine volumes (maximaal 350 kuub) passen, maar voor tijdelijke mestopslag is dat prima.

Huren van een opslag of afvoeren van de mest is relatief duur vanwege het transport. Het huren van een oprolzak van een loon­werker is wel een goede optie. Het kopen van een tweedehands mestopslag kan ook. Het drukt de investeringskosten. “Wij kopen en verkopen gebruikte silo’s en mestzakken. De prijzen variëren van 40 tot 70% van de nieuwprijs, afhankelijk van de staat waarin de silo of mestzak verkeert en van de vervangings­materialen of nieuwe onderdelen”, zegt Veenstra.