Na het melkquotum een fosfaatquotum?

Het melkquotum is in april afgeschaft. Nog geen twee maanden later wordt er al volop gespeculeerd over invoering van een nieuw quotum: het fosfaatquotum. De landelijke fosfaatproductiegrens is al overschreden. Wat gaat dat betekenen? Komt er nog ruimte voor (grondgebonden) groei op extensieve melkveebedrijven?

Tot april was het melkquotum de productiegrens. De superheffing van bijna 28 cent per kilo melk was hoog genoeg om productiegroei tegen te gaan. In de toptijd betaalden boeren tot ruim 1,75 euro per kilo melk voor het recht om te mogen produceren. Dat was ruim 5 keer de melkprijs. Voor de beeldvorming: dat was 15.000 euro per koe (incl. jongvee) of bijna 300 euro per kg fosfaat. Voor één jaar leasen van quotum werd tot maximaal 26 cent per kilo melk betaald. In dezelfde verhouding zou de huurprijs voor fosfaat kunnen oplopen tot 2.125 euro per koe. Ook de grondprijzen stegen gestaag, met af en toe een dipje.

Melkveesector groeit snel

De Nederlandse melkveesector groeit snel. De melkprijs was hoog in 2014 en de internationale marktontwikkelingen voor zuivel waren uitstekend. Ondanks diverse regels, zoals mestaanwendingsnormen, -afzetregels, -verwerkingsregels en ammoniak groeit de melkveestapel het laatste jaar sterk. Dankzij de nieuwe AMvB-Melkveehouderij zal de groei (deels) grondgebonden plaatsvinden. Maar toch is binnen twee maanden na afschaffing van het melkquotum de landelijke grens voor fosfaatproductie al overschreden. Er lijkt dus geen ruimte voor verdere groei van veehouderijsectoren. Tegelijk herstelt de melkprijs zich trager. Dit maakt het perspectief voor melkveehouders in brede zin onzeker. Dat geldt met name voor:
– melkveehouders met een onbenutte ruimte in de stal
– zwaar gefinancierde melkveehouders
– extensieve melkveehouders

Fosfaatquotum

Als er een fosfaatquotum wordt ingevoerd, treedt dit op zijn vroegst in werking ergens in 2016. De referentiedatum komt in het verleden te liggen (in 2013, 2014 of 2015). Wanneer precies is nog onzeker. Veel melkveehouders dachten dat ontwikkeling mogelijk zou blijven als hun bedrijf beschikt over voldoende grond. Het lijkt er nu dus op dat een fosfaatquotum voor elke melkveehouder een nieuwe beperkende voorwaarde wordt. De landelijke productiegrens is al bereikt. Dus is er geen ruimte meer voor groei op basis van alleen grond.

Factoren van invloed op de quotumprijs

Het nieuwe fosfaatquotum gaat dus sterk lijken op de melkquotering. Welke prijzen kunnen we dan verwachten? Hoe de prijs zich ontwikkelt, wordt onder meer bepaald door:
– vraag en aanbod
– de melkprijs
– kostenontwikkeling
– exacte regelgeving
– fiscale opties
– vrijheidsgraden bij handel

Nuancering

De analyse over een eventuele waarde van fosfaatquotum gaat uit van drie veronderstellingen:
– fosfaatquotum wordt net zo vrij verhandelbaar als melkquotum
– afschrijving over het fosfaatquotum wordt mogelijk
– fosfaatquotum is een langer lopende wettelijke regeling

De andere beperkende factoren blijven van kracht: mestafzet en -verwerking, stal en vergunning, ammoniak. De invoering van fosfaatquotum beïnvloedt ongetwijfeld de Nederlandse grondprijzen. De sterke stijging van de laatste jaren kan afvlakken en in regio’s met veel melkvee zelfs dalen. In andere regio’s is dit effect wellicht minder sterk. Dit blijkt ook uit een analyse van ABN AMRO.

Analyse ABN AMRO

Een groot deel van de onroerendgoedmarkt kwam tijdens de crisis in een impasse. Er waren minder transacties en de prijzen daalden. Zo niet de markt voor landbouwgrond. Van 2008 tot 2014 steeg de gemiddelde prijs voor grond met 6,9% per jaar. De verwachtingen voor de komende jaren volgens ABN AMRO:

De groei van prijzen van landbouwgrond vlakt af en gaat meer volatiliteit vertonen.Rendement bepaalt in toenemende mate de prijs van landbouwgrond.Afvlakkende grondprijzen kunnen positief zijn voor agrarische bedrijven.

Er zijn grote regionale verschillen. Vooral in de regio Noord ziet ABN AMRO kansen.

Blik op de toekomst

Er is nog veel onzeker. Toch wil Flynth u al handvatten bieden om over de toekomst na te denken. Zeker als u zich in een ontwikkelingsfase bevindt, uitbreidingsplannen heeft of wilt afbouwen of stoppen. Heeft u een stal gebouwd, maar stond deze tussen eind 2013 en nu niet vol? Ook dan komt u mogelijk in een lastige situatie. Dit wordt niet op korte termijn opgelost.

Wat u zelf kunt doen

Flynth ziet vijf manieren om meer ruimte te creëren:
– efficiencyverbetering via BEX / KringloopWijzer
– jongvee uitbesteden
– samenwerken met een stoppende ondernemer
– het bijkopen van grond even uitstellen
– indien mogelijk bouwplannen heroverwegen

Weloverwogen afbouwen

Door de nieuwe quotering wordt het fosfaatquotum geld waard. Gaat u afbouwen, zet dan geen onomkeerbare stappen.

Varkens- of pluimveerechten kopen?

Sommige melkveehouders kopen nu varkens- of pluimveerechten. Hun idee is dat die op termijn wellicht kunnen worden omgezet naar melkvee. Maar de sectorpartijen hebben unaniem uitgesproken dat de melkveesector het probleem rondom fosfaatproductie zelf oplost. Dergelijk rechten kopen, is dus speculatief. Aan de andere kant kunt u ze later wellicht weer verhuren of verkopen.

Bewaak uw bedrijfsvoering

Financieel resultaat en efficiency hangen samen. U heeft nauwelijks invloed op melk- en voerprijzen, maar wel op uw bedrijfsvoering. Het saldo en de marge van bedrijven varieert sterk. Blijven verbeteren, helpt u om op langere termijn continuïteit te realiseren. Ook het volgen van de geldstromen is belangrijk. Want de melkprijs lijkt trager te herstellen dan verwacht. Hierdoor gaan melkveehouders met name na de zomer wellicht enkele maanden meer betalen dan ontvangen.

Langetermijnvisie bedrijf

Als melkveehouder krijgt u voorlopig geen volledige duidelijkheid. Zelfs niet als de staatssecretaris nog voor het zomerreces een brief naar de Tweede Kamer stuurt. Wat u wel kunt doen uw strategie helder formuleren en delen. Een langetermijnvisie helpt bij een uitgebalanceerde ontwikkeling van uw bedrijf. Met zo’n plan kunt u straks beter overleggen met o.a. financiers, adviseurs en uw omgeving.

Meer informatie

Wilt u meer informatie over het fosfaatquotum of (strategisch) advies? Neem contact op met Flynth via e-mail of bel 026 – 354 26 00.