Melkprijs volgt langzaam de zuivelprijzen

De vraag naar zuivel stijgt elk jaar. Na de coronapandemie is het herstel goed op gang gekomen en is de vraag naar zuivel- en zuivelproducten uit de foodservice als vanouds. De combinatie van een kleinere melkaanvoer, de inflatie en als extra factor de oorlog in Oekraïne zorgt voor hoge prijzen.

De top van de zuivelprijzen lijkt te zijn bereikt. Rond Pasen schommelden de prijzen van vloeibare producten en liet alleen kaas een vrij stabiele prijslijn zien. De markt heeft nog steeds moeite om voldoende melk aangevoerd te krijgen. De productie in Europa steeg volgens de Europese Unie met 0,1% in februari, maar de grote melkproducerende landen als Frankrijk, Duitsland en Nederland komen niet aan het niveau van het jaar ervoor.

Voor de wereldmarkt is Europa inmiddels een dure producent geworden. Klanten zoeken naar alternatieven en zouden bij de Verenigde Staten uit kunnen komen. Deze hadden echter een groot logistiek probleem om product te vervoeren, dat inmiddels opgelost lijkt.

In Frankrijk komt de productie volgens cijfers van de Europese Unie nog het dichtst bij het productievolume van 2021 met een daling van 0,1%. Duitsland blijft 1,3% achter op het melkvolume van vorig jaar en Nederland zakt maar liefst 2,3%. Door een flinke productiestijging in Polen blijft de schade in Europa beperkt.

Voor de nabije toekomst lijkt het voor de belangrijkste landen moeilijk om de melkproductie op peil te houden, door verschillende uitdagingen. Flink gestegen productiekosten belemmeren een stijgende melkproductie. Individuele landen hebben daarbovenop ook nog eens eigen uitdagingen. In Nederland de maatregelen vanuit de overheid om de stikstofuitstoot terug te dringen. In Duitsland ligt de focus sterk op dierenwelzijn.

Vollemelkpoeder is in de Europese Unie het duurst, maar het gaat maar om kleine hoeveelheden die worden geproduceerd. De grootste leverancier van vollemelkpoeder is Nieuw-Zeeland. Grote afnemer is altijd China geweest. Aziatische landen mengen zich nu ook wat meer op deze markt.

Wereldwijd minder melk

Ook in andere werelddelen blijft de melkaanvoer achter ten opzichte van voorgaande jaren. De Verenigde Staten blijft in de eerste drie maanden van dit jaar 1% achter op dezelfde periode van vorig jaar. Een kleinere veestapel en een kleinere melkproductie per koe door de hoge kosten voor voer.

In Nieuw-Zeeland gaat het door de weersomstandigheden een stuk minder. In februari lag de productie maar liefst 8,2% lager dan een jaar eerder. In maart herstelt de productie zich enigszins en komt uit op 1,9% kleiner dan in maart 2021.

De prijs van mageremelkpoeder is als een raket omhoog geschoten. Nu is de piek bereikt en is de vraag een stuk wisselender. De vraag loopt terug en Europa krijgt meer concurrentie vanuit de Verenigde Staten. Een dalende prijs wordt verwacht in de komende tijd.

De boterprijzen van Europa en Oceanië doen niet veel voor elkaar onder. Die van de Verenigde Staten blijft flink achter. De vraag naar boter trekt aan door een tekort aan verschillende soorten plantaarige oliën. Dat houdt ook de prijs voorlopig in de benen.

China vliegwiel

In China trok de economie het eerst weer aan, nadat het land ogenschijnlijk de corona onder de knie had. Een flinke vraag naar zuivel ontstond, waardoor grote stromen zuivelproducten naar het land werden uitgevoerd. Dit werkte als een vliegwiel op de zuivelmarkt die ongekende prijsstijgingen doormaakte.

In Nieuw-Zeeland steeg op de GDT-internetveiling van Fonterra de prijs van vollemelkpoeder vanaf medio vorig jaar met 34%, boter is sindsdien zelfs 60% duurder geworden. Ook in Europa stegen zuivelproducten sterk in prijs. In Europa is de boter zo’n 67% duurder dan in 2021 en poederprijzen liggen nog zo’n 50% hoger dan vorig jaar.

Nu corona in China weer in volle hevigheid tiert, zien we dat terug in de exportcijfers naar het land. Fonterra meldt dat de zuivelimport van China in maart met 29% afneemt ten opzichte van maart van 2021. Dit wordt voor een deel goedgemaakt door Zuidoost-Azië waar wel meer zuivel werd geïmporteerd.

Onzekere tijd

De wereldmarkt voor zuivel gaat een onzekere tijd tegemoet. De productie blijft door de hoge kosten voor voer en energie onder druk staan. Daar tegenover staat dat belangrijk afzetland China worstelt met oplaaiende corona-uitbraken. Het is de vraag of in de zuivelverwerking nog ruimte is om verder stijgende productiekosten door te berekenen in de prijzen.

Ook is het spannend in hoeverre eindgebruikers bereid zijn nog meer voor zuivel te betalen dan dat wat ze nu al doen. Dat zal vooral gelden in landen waar een groot deel wordt gebruikt voor het kopen van voedsel. De verwachting voor de melkprijzen in de rest van 2022 is gematigd positief. Het huidige hoge prijsniveau wordt weliswaar losgelaten, maar een structureel hoger prijsniveau dan de afgelopen jaren is zeker mogelijk.