Melkrobot in beeld voor grote bedrijven

In ruim vier uur 830 koeien melken met 24 robots: sinds vijf maanden gebeurt het op het Zuid-Deense melkveebedrijf Lønholm Agro Aps van Klaus Jakobsen. Robotleverancier DeLaval claimt dat het om het grootste batchmilkingsysteem ter wereld gaat. Hoe dan ook, het nieuws uit Denemarken symboliseert waar fabrikanten van automatische melksystemen veel aandacht aan schenken: het melken van koeien op bedrijven met honderden melkkoeien. Dat zijn bedrijven die in Nederland niet zo dik gezaaid zijn. Toch is de verwachting dat ook in ons land de komende jaren een groeiende groep melkveebedrijven met 500 tot 700 koeien ontstaat.

Automatisch melken maakte de afgelopen 25 jaar een grote ontwikkeling door. Inmiddels verkopen alle leveranciers van automatische melksystemen robots die uitstekend koeien kunnen melken. Bij investeringen in de melkerij kiezen de meeste melkveehouders inmiddels voor een melkrobot. Uiteraard blijven de fabrikanten werken aan vernieuwingen en verbeteringen, waar ze graag kond van doen.

De laatste jaren was het toevoegen van sensortechnologie aan de melkrobot volop aan de orde. Dit zorgt voor een groeiende stroom data en mogelijkheden voor melkveehouders om sneller actie te ondernemen; bijvoorbeeld inspelen op een celgetalverhoging in een uierkwartier van een koe. De slimste melkrobots kunnen, met de daaraan gekoppelde computers, al voorspellingen doen over onheil dat er nog aan zit te komen. Bijvoorbeeld voorspellen dat een koe slepende melkziekte ontwikkelt; met name DeLaval timmert hiermee aan de weg.

Melkrobots maken ook steeds vaker gebruik van zelflerende systemen. “Tegenwoordig leert de melkrobot van elk bezoek van de koe”, stelt Wybren Jongbloed van Lely Benelux. Hij verwacht dat de melkrobottechniek zich de komende jaren blijft ontwikkelen. “Daardoor zullen we met automatisch melken nog meer en nog sneller kunnen inspelen op de individuele koebehoefte en ook op individuele ondernemersbehoeften.”

Automatisch melken op grote bedrijven

Actueel is de trend dat leveranciers van automatische melksystemen inspelen op de wensen en problematieken van melkveebedrijven met honderden koeien. Je kunt daar de koeien automatisch melken op dezelfde manier als op kleinere bedrijven: in de stallen voldoende robotboxen plaatsen, passend bij het aantal koeien. Maar dit is niet de trend die zichtbaar is op melkveebedrijven vanaf pakweg 350 koeien. Zij kiezen vaker voor het zogenoemde batchmelken, zoals ook op het Deense bedrijf van Klaus Jakobsen gebeurt. Batchmelken lijkt op conventioneel melken: je drijft de koeien in een wachtruimte van waaruit ze toegang hebben tot een aantal robots die vervolgens het hele koppel in drie tot zes uur melken.

DeLaval heeft inmiddels ook in Nederland de eerste batchmelksystemen aan het draaien. “En we merken aan de aanvragen dat er meer interesse is voor dit type melken in Nederland”, meldt Sigmar Vosjan van Delaval. “Het vergroten van de arbeidsefficiency is de belangrijkste reden om in deze richting te denken. Als je werkt met personeel, gaat dat vaak het beste samen met vaste melktijden. Bij batchmelken combineer je de voordelen van een melkrobot met die van conventioneel melken.”

Fullwood JOZ was in 2018 de eerste leverancier die de Nederlandse markt de mogelijkheid van batchmelken bood. Bij het zogenoemde Meridian-systeem staan een aantal robotboxen in een halve cirkel rond een cirkelvormige wachtruimte. “Bij deze opzet kan de koe direct naar de robots doorstromen, zonder links- of rechtsaf te hoeven slaan tijdens de in- en uitloop”, zegt Rinske Engelsma van Fullwood JOZ. “Een natuurlijk proces voor de koe op het gebied van koeverkeer. Het bewegend opdrijfhek in de binnen cirkel zorgt ervoor dat koeien nooit langer dan een uur in de wachtruimte verblijven.”

Boumatic presenteerde enkele maanden geleden een vernieuwde melkrobot: de Gemini Up. Daarin is ook de melktechniek aangepast. Zo is de melkafvoer verbeterd. Ook maakt Boumatic voor het eerst gebruik van kunstmatige intelligentie via een zelflerend camerasysteem, dat de spenen zoekt voor het aansluiten van de tepelbekers.

Daarnaast is een belangrijke aanpassing dat de Gemini Up werkt met een extern geplaatste vacuümpomp en spoelunit die voor meerdere robots te gebruiken is. Hiermee speelt Boumatic in op de groeiende vraag naar batchmelken die het bedrijf signaleert. “Met het modulair inzetten van melkrobots is onze automatische melktechniek optimaal geschikt voor batchmelken”, zegt Tom Huinink, directeur Robotic Technologies Europe bij Boumatic. “Met onze aanpak spaar je energie en water, en is de totale investering minder groot.”

Huinink signaleert dat ook bedrijven die veel uren weidegang willen toepassen, onder meer biologische bedrijven, belangstelling hebben voor een vorm van batchmelken.

Gerobotiseerde draaimelkstal

Een alternatief voor batchmelken is een gerobotiseerde draaimelkstal. Leverancier GEA meldt recent de eerste gerobotiseerde melkcarrousel, de zogenoemde DairyProQ, in Nederland te hebben verkocht. “Het is een ontwikkeling waar we veel van verwachten”, vertelt Marcel Groot Boerle van Gea Farm Technology. “We ervaren dat de belangstelling voor draaimelkstallen waarin de koeien met een robotarm automatisch worden aangesloten, niet alleen groot is in landen waar arbeid duur is. Ook in min of meer lagelonenlanden kiezen grote melkveebedrijven voor deze vorm van automatisering; het maakt ze minder kwetsbaar. Recent hebben we aan een bedrijf in Kroatië twee melkcarrousels verkocht waar in totaal 100 robots het werk gaan doen.’

Groot Boerle benadrukt dat de modulaire opbouw een voordeel is van de aanpak van GEA. “Als één of enkele melkrobots in zo’n melkcarrousel uitvallen, gaat het melken gewoon door. Het duurt alleen iets langer. We hebben ons systeem bovendien zo gemaakt dat een defecte robot simpel afgekoppeld en vervangen kan worden door een werkend exemplaar. De defecte melkrobot kan dan mee naar de werkplaats om daar gerepareerd te worden.”

Ook DeLaval heeft een gerobotiseerde draaimelkstal in het assortiment; het Automatic Milking Rotary (AMR)-systeem. Dat systeem is niet op de Nederlandse markt leverbaar.

Batchmelken is een tussenstap

Van de vijf leveranciers van automatische melksystemen is Lely het minst enthousiast om melkrobotboxen te benutten voor een conventionele manier van melken. “Wij ervaren batchmilking als een tussenstap om van de vaste processen van de melkstal naar het volledig automatisch melken te komen. Bij batchmilking benut je niet ten volste de voordelen van je investering in automatisch melken”, stelt Wybren Jongbloed van Lely. “De Lely-filosofie is gebaseerd op ‘vrij koeverkeer’. Doordat de koe zelf haar comfortabele routine kan volgen, zijn de resultaten beter dan bij het hinderen van de routine. De koe heeft altijd de beschikking tot voer en water en kan liggen, weiden of gemolken worden wanneer zij dat wil. Hiermee wordt haar potentieel ten volste benut in haar eigen ritme. Hoe minder bemoeienis van mensen hoe beter de koeien het doen.”

Jongbloed benadrukt dat juist hoogproductieve koeien nadeel ondervinden van gebruik van melkrobots in een batchopstelling. “Bij vrij koeverkeer zie je dat hoogproductieve dieren vaak vier keer per dag of vaker gemolken worden. Dit lukt niet meer als je kiest voor batch melken.”

Lely ervaart dat melkveehouders met batchmelken meer robots nodig hebben dan bij een vrij-koeverkeeropstelling. “Die extra robots drukken door op de startinvestering en de jaarlijkse kosten. Zie het Deense voorbeeld van 24 robots voor 830 koeien. In de Lely-opzet kunnen 830 koeien door zestien robots gemolken worden. Dus acht robots minder met dezelfde melkopbrengst.”